jeudi 24 avril 2014

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°3 Abriéu 2014

 

Pichoto plueio d’Abriéu

Fai bello meissoun d’estiéu

Un óumage digne e esmouvènt

Fasié gaire caud, aquéu matin dóu 25 de Mars, mai erian noumbrous à veni rèndre óumage au Mèstre de Maiano que faguè sa despartido i'a cènt an d'acò.

Cènt an que nous a lèissa pèr eiretage uno obro inmenso, un tresor vertadié qu'a permès au pople de Prouvènço de retrouba sa lèngo e soun ounour.

Michèu Mazan, lou presidènt de l'Assouciacioun «  Lou Pont de Garanço » faguè sa dicho pèr evouca l'ome, soun obro e ço que fuguè la fin de sa vido, enjusqu'à soun darnié badai. Moussu Guin, lou Conse de Vedeno faguè tambèn un pichot discours, e iéu, vosto servicialo, aguère envejo d'evouca l'afougamen de Mistral pèr la boutanico, en legissènt un tros dóu pouemo Mirèio:

«  l'erbeto di frisoun ».

Pièi avèn pendoula uno poulido garbo de flour roujo e jauno souto la placo de la carriero Frederi Mistral, e cantaire e cantairis, mena pèr Dono Rougier, chèfe de cor, an canta, e nàutri em'èli, la Coupo Santo.

A la seguido d'acò, nost'ami Marc, escoulan dóu cous de prouvençau, nous óufriguè lou got de l'amista. E tout en cantant, lou cor bèn escauda, avèn viéuja nòsti coupo de vin blanc en l'ounour dóu pouèto.

Poudrés regarda li fotò d'aquesto ceremounié sus lou blog http://blogdemagrand.blogspot.fr/

mistral_hommage (2)mistral_hommage (15)

 

mistral_hommage (10)mistral_hommage (13)

 

.mistral_hommage (7)mistral_hommage (21)mistral_hommage (20)mistral_hommage (25)mistral_hommage (22)mistral_hommage (29)

mistral_hommage (33)mistral_hommage (36)mistral_hommage (38)mistral_hommage (40)mistral_hommage (41)

Jo d’enfant, jo d’antan…

Li causo an bèn chanja ! Dins la pountannado de moun enfanço, valènt à dire au mitan dóu siècle XXèn, lis enfant, dóu mens li de nòstis entour, s'enueiavon jamai, sabien ourganisa de jo, d'esperèli. Li boutigo èron pas clafido d'uno moulounado de jo de touto merço, soufistica e carivènd, coume à l'ouro d'aro. D'en proumié, fau dire que lis enfant di vilage o di bastido, la majo part dóu tèms, ajudavon si gènt, la famiho, li vesin. Pèr quant à iéu, aviéu toujour plasé de rèndre service, acò èro naturau ! «  Tè, pichoto, anariés pas me faire quàuqui coumessioun ? » Lèu-lèu, i'anave, e i'avié toujour vint sòu pèr me gramacia, que n'en croumpave de boumbounaio. A la fin de l'estiéu, i'avié la prouvesioun de bos pèr l'ivèr, à recata encò d'un vesin o d'un autre, èro l'obro dis enfant que fasien la cadeno dóu mouloun de bos jusqu'à la croto o la remiso ounte acò s'estremavo. E quouro avian feni, li gènt nous fasien béure un got de sirop. Falié ana culi l'erbo di lapin ? Quet plasé pèr iéu, culi li gros mourre, li tirasseto, li cardello, l'erbo di cinq costo...me disiéu que s'anavon regala, nòsti lapin !

Falié amoulouna li garbo de blad, coupa li lavando, culi poumo d'amour, tartiflo, meloun ? Èrian toujour aqui. A la primo, l'ouncle Lucian nous mandavo culi li courbo-dono redoulènto que dins sa distilarié n'en tiravo l'entre-sièis que mandavo pièi à Grasso pèr li perfumaire ; tout lou sanclamo dóu jour èrian clina , dins li prat, pèr culi aquéli poulidi flour de nacro emé sa courouno de courau.

Erian urous que noun sai !

Quouro avien pas besoun de nàutri pèr besougna, sabian toujour de que faire... D'a geinoui dins la pòusso, jougavian i goubiho o is ousset emé d'oussihoun de gigot que lou bouchié nous baiavo. Fasian tambèn de partido de marrello sus li trepadou, sautavian à la cordo en cantant. Li mai grand, emé de tros de courdeto e de bout de teissut, de papié, gaubejavon de serp-voulanto ; pèr li faire s'enaura, falié escarlimpa un mourre e ié douna d'envanc ; d'ouro de tèms, grand e pichot, lampavian darrié, à travès ermas e restoublo. Quouro nous arribavo de destousca uno vièio veitureto d'enfant, li mai abile la trasfourmavon en carriolo, em'acò davalavian li carriero pendoulouso, e fau dire qu' arribavo mai que d'un cop que la courso fenigue dins lou pourtau d'uno remiso, o que la carriolo cabusso e alor si passagié s'entournavon au siéu pèr faire sougna si plago. Es coum' emé li troutineto, nous arribavo proun souvènt de nous garça au sòu, e avian toujour li geinoui e li couide barbouia de mercuroucrome. Mi cousin, que restavon just l'oustau toucant, avien uno moulounado de pichÒti veituro en ferre, li «  miniaturo de Norev », e fasian de routo dins la póusso di camin, pèr li faire roula en enventant de conte de ma grand la borgno.

Faudrié encaro parla di jo coume lou que n'i'a un qu'a lis iue barra em'un foulard e que n'en dèu aganta un autre e devina quau es, lou jo de «  amago-que-tu-l'as » o jo dóu furet, li sauto-moutoun, e d'aqueli jo, se n'en poudrié counta jusqu'à deman, èron subre-tout de jo pèr li court de recreacioun.

Li jour de plueio, fasian de partido de mounoupouli que duravon de miejo, de damo, de bataio i carto, o encaro de « mikado ».

Basto, erian jamai à court d'idèio, e se d'asard erian pas proun pèr jouga, à dous o tres fasian la courso, lou proumié qu'arribavo en aut de la colo que s'enauro darrié lou vilage, lampant dins li draio, li clapiero, li bouissounado, e coum'acó, dous o tres cop à-de- rèng !

Aro, ounte n'en sian de tóuti aquéli jo ? Vese, emé mi felen, que leva di jo eleitrounico, i'a pu grand causo que lis agrado. Mai pichounet, avèn proun jouga i titèio, à la gousteto, i balançadou, mai aquéu tèms a passa, e an gaire d'imaginacioun o d'envejo pèr s'óucupa sènso si jo tant soufistica. Pèr li destourba d'acò, fau abena uno voio dóu tron fin que de lis interessa i causo de la vido vidanto e de la naturo. Chasqu'age e chasqu'epoco an si plesi. Ansin vai la vido !

Michello

Lou canau Crilloun(*)

Vaqui uno istÒri sus lou canau Crilloun qu’uno mita es la prouprieta dóu Pountet e l’autro de Vedeno ; d’un coustat es dounc lou territÒri de Vedeno e de l’autre lou dóu Pountet.

Couneissiéu un vesin que demouravo dóu coustat dóu Pountet ; mai èro pas finoche.

Ero ami amé lou pastre que soun oustau èro proche dou miéu, coustat Vedeno. Aquéu pastre avié un grand prat davans soun oustau que ié fasié broustiha si quàuqui fedo ; èro bèn souvent sa femo que li survihavo ; mai la majo partido de soun avé èro gardado pèr lou pastre à Bourdino de Sorgo.

Mai vaqui qu’un jour lou vesin dóu Pountet e lou pastre se cerquèron reno : Carcagna, lou vesin venguè plus bèure soun café : èro pamens uno abitudo ; venié toujour à biciéucleto caussa de si grÒssi boto que devié jamai quita la niue bord que dourmié dins uno remorco qu’atalavo à soun cicle.

Pèr se venja di paraulo dóu pastre que i’avien pas fa plasé, se levè de bon matin pèr acampa de taio-cebo que boutè tout d’uno dins la marteliero d’arrousage dóu pastre. La niue seguento li taio-cebo coumencèron à faire soun obro tras la ribo dóu canau ; lou vesin survihavo l’avançado di traucado facho pèr li bestiolo. Quàuqui jour mai tard, lou pastre avié plen d’aigo dins soun prat ; coumprenguè tout-d’un-tèms qu’èro un tour de couioun de soun vesin qu’avié vougu se venja.

(*) Lou canau Crilloun es alimenta pèr la Durènço à l’autour de la Chartrouso de Bonpas. Davalo en direicioun dóu nord e desseparo li coumuno d’Avignoun de la de Mouièro e Lou Pountet de la de Vedeno. Dóu coustat de Sorgo es en counducho sousterrano. Sis aigo se jiton au jougnènt de l’Ouvèso amé lou Rose, entre lou Pountet e Sorgo. La realisacioun d’aquel canau dato dóu siècle dès e vuechen. En 1751, Avignoun souveto ameioura l’irrigacioun di terro pleno de caiau de Mountfavet e dóu Pountet. En 1769, lou Rèi de Franço dounè soun autourisacioun. Es lou Du de Crilloun qu’oufriguè lis obro que coumencèron en 1785.

Jano-Mario

Marius, l’espicié

I’a de gènt qu’an marca soun passage : Si vido proufessiounalo , soun gentun e soun saupre-faire èron aprecia e recounèigu pèr tóuti dins lou vilage.

Amé sa femo, Marius tenien uno espiçarié à la debuto de la carriero dóu Chivau Blanc ; èro l’espiçarié de tout lou quartié ; èro de soun tèms ; i’avié de tout pèr satisfaire lis besoun de chascun.

Me souvene qu’au founs dóu mèmbre, i’avié uno bouto amé soun tap que permetié au Marius d’emplena direitamen li boutiho dóu vin de la famiho Mitan.

Ero un forço bon car-saladié : Lou dijÒu matin, èro lou jour de la car-salado ; aquel jour, coume i’avié pas escolo, ma maire me sounavo de bono ouro pèr ana coumpra « boudin, saucisso e àutri car-salado », e bèn souvènt de bon matin en esperant que l’espiçarié durbriguèsse, car li gènt venien d’ouro pèr èstre servi.

L’ivèr, tuiavo lou porc : sa charcutarié èro renoumado. Travaiavo tambèn quàuquis eiminado de terro, amé soun chivau qu’èro vièi e pas trop esfraia coume soun mèstre : Travaiavo uno terro vesino de la nostro e de fès, quouro travaiavian de councèrt, n’en proufitavian pèr un pau barjaca. Soun chivau au travai, fasié dès mètre e pièi s’arrestavo ; lou Marius sourtié alo soun boursoun pèr roula uno cigareto en esperant que soun chivau repartiguèsse. Un jour alor que soun chivau s’èro arresta, ié cridè : « Se siés las, digo-lou, s’ennana n ? »

Toujour amé lou sourire i labro, lauravo si terro e tranquilamen fasié soun obro.

Andrelou

N.B : S’avès uno istòri à nous counta (meme en francès), esitas pas : Nous agradarié de la bouta sus aquest journalet.

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire