lundi 27 février 2017

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°61 : Mars 2017

Au mes de Mars, lis óulivié soun desbrounda

                                     Proumièri vacanço à la mar

« Aquest an, mis enfant, avèn decida d’ana campa à la mar », nous diguè un jour nosto tant gento maire. Ma sorre e iéu n’en fuguerian tout estrambourda. Anavian vèire pèr lou proumié cop la mar e subretout ié demoura un mes de tèms. « Mai avèn ges de tibanèu » apoundeguère en regardant soucitous mi bràvi gènt . « N’en bastiren uno » s’empreissè de dire moun paire. Rassegura, nous vesian deja en trin d’aprene à nada, sauta dins lis erso, faire de castèu de sablo, pesca… Èro uno meraviho e l’espèro d’aquest evenimen sarié de segur longo.

                           la Capte

Moun paire s’apountelè dounc à la counfeicioun dóu tibanèu. Pèr apara de la plueio li viage de rasin, avié coumpra, dempièi quàuquis annado, uno grando tendo verdo de siès metre sus siès. Pèr pas que ié raubèsse, avié fa escriéure dessus en gros caratère soun noum e soun adrèisso. Pèr li vendèmi, au mes de setèmbre, bèn souvènt, falié cubri li caisso pleno de rasin amé aquelo tendo tre que li proumièri gouto de plueio toumbavon.

Nost’ami « Louque » que i’avié pas soun parié pèr faire li platèu de rasin, nous prepausè de faire de piquet de ferre pèr auboura la tendo en formo de tibanèu. Ansin, amé de courdello e de piquet de vigno que n’en mancavon pas à l’oustau, lou tibanèu sarié lèu dreissa ; sufisié alor de dos tendo mai pichouno pèr n’en tanca li dous coustat.

Lou grand jour arribè enfin. Fauguè carga la camiouneto : Li dous lié metalin amé si matalas de lano, lou pichot bufet que moun paire avié pinta de jaune, li casseirolo, la sartan, li sieto, li cubert, li vèire, la boutiho de gaz amé la gasiniero, li quatre cadiero, la taulo que moun paire i’avié traça dessus uno rousaço de tóuti li coulour, sènso óublida li vèsti, li linçòu, li cuberturo, lis aurihié ; èro un vertadié Sant Miquèu ! Pèr s’apara dóu sablo, de posto èron previsto pèr n’en cubri lou sòu. La camiouneto fuguè lèu coumoulo ; i’aguè pamèns uno plaço pèr lou pichot pèile de carboun de bois, la damo-jano de vin e la boutiho de pastis de la fabricacioun de l’oustau.

Ma sorre e iéu trouberian un sèti au mitan de tout acò. Lou viage poudié alor coumença.

A la sourtido de Mouiero, proche dóu camp d’aviacioun de Cantarèu, lou moutur de la camiouneto s’arrestè net: Après forço eisitacioun pèr trouba la rasoun de l’auvàri, moun paire se faguè presta uno biciéucleto pèr un païsan vesin, pèr ana querre uno boubino novo encò lou garagiste de Mouiero e ansin countunia noste viage. Après un autre arrest pèr uno crebaduro, pousquerian enfin arriba dins lou tantost au campage de « La Capte » proche de Ièro que countavo pas mens de cinq milo campaire.

Trouberian lèu uno plaço dintre de tibanèu tout mouderne. Nosto istalacioun anavo de segur atira la curiouseta di gènt ; ma sorre e ma maire de segur un pau vergougnouso de tout aquel descargamen, s’escapèron pèr ana descubri lou rode dinterin que moun paire e iéu bastiguerian lou tibanèu.

                            image

Amé l’ajudo de nòsti dous martèu de long margue e amé lou biais « à tu, à iéu » di gènt dóu cirque « Pinder » , li piquet de vigno fuguèron lèu planta. Li courdello, bèn tiblado, dounèron formo à nosto abitacioun tendado. Sufiguè alor de requiéula la camiouneto à l’intrado dóu tibanèu pèr n’en descarga d’escoundoun, noste Sant Frusquin e douna un èr agradiéu à nosto sousto. Coume dins lou conte « Li tres pourquet », lou loup aurié pouscu boufa, mai lou tibanèu aurié pas boulega nimai trantaia. Avié fièro aluro e èro proun singulié. Èro l’atiramen de tout lou campage. Lou noum de moun paire èro bèn vesible sus lou coustat de la tendo e mancavo que li jounglaire, quàuqui mounino  e autris animau sòuvage pèr n’en retraire l’image dóu cirque. Quàuqui drole curious e agroumela autour de noste tibanèu, me demandèron meme de ié mountra la meinajarié que se poudié escoundre dins la camiouneto! S’aviéu sachu faire quàuquis acroubacio, auriéu de segur pouscu gagna un pau de dardeno.

À sa revengudo, ma maire nous anounciè qu’èro pas poussible d’utilisa lou pèile : Èro trop dangerous amé li pin tout proche qu’assoustavon lou campage. Aurien pouscu bouta fiò au rode.

Li vacanço anavon dounc poudé coumença. Fuguèron tant bono que ié sian tourna tóuti lis an pendènt mai de dès an.

Aro, quouro cargue nosto pichoto remorco qu’acroucan à noste tandem coucha pèr uno escourregudo de quàuqui jour sus li routo de noste tant poulit païs, pode pas m’empacha de pensa à nòsti proumièri vacanço à la mar e n’en siéu tout trefouli. Èro l’aventuro dins touto sa simpliceta.

                                                                                    Michèu

                        Alessandra David Neel,

                Uno femo e uno astrado estraourdinàri....

Fuguè óurientalisto, tibetoulogo, journalisto, cantairis d' óupera, escrivano, esplourairis, e encaro franc-massouno e boudisto...

Nasquè lou 24 d'óutobre 1868 à Sant Mandé ( proche Paris), èro franceso e beljo. Chatouno rebello e escaparello, pantaio deja de vouiage... Si gènt la mandon au counservatòri pèr estudia lou piano e lou cant. Proun jouino, fuguè proumiero cantairis de l'oupera de Anoï, en Chino. Es à Tunis, ounte anavo canta, que fai lou rescontre de Felipe Neel, engeniour-chèfe di camin de ferre, e se maridaran en 1904.

En 1911 s'envai pèr un viage en Indo, mai s'entournara que quatorge an mai tard emé un jouine lama « Ioundèn » qu'adóutara coume soun enfant. Acò agrado pas à moussu Neel, e lou parèu se desseparo mai restaran ami e s'escriéuran de longo. Quouro Alessandra fai si vouiage, es èu que s'encargo de geri si bèn e de ié manda d'argènt.

En Indo, Alessandra vai dins li mounastèri boudiste, apren lou tibetan e lou sanscri ; fara lou rescontre dóu Dalaï-Lama e s'amigara emé de catau. Restara quàuquis annado de tèms à Lachèn, dins un mounastèri pèr ié reçaupre l'ensignamen boudiste ; aprèn coume faire «  toumo », valènt à dire moubilisa soun energìo dóu dedins pèr proudurre de calour, ço que, un jour, ié sauvara la vido ; es pèr tout acò que reçaupè lou titre de «  Lampo de sapiènci » e fuguè regardado coume « Dono Lama » e dóutour en boudisme tibetan. Oubrara à la reformo dóu boudisme, d'annado de tèms. Es aqui, au trefouns de l'Imalaia qu'aboutis sa quisto de la sagesso.

 

                               Alexandra

Dins la pountanado de la guerro moundialo, pòu pas s'entourna en Éuropo. Emé Ioundèn, parton pèr lou Japoun, pièi la Coureìo e la Chino que travessaran de soulèu à soulèu*. Aquéu viage vai dura mant uno annado à travès lou desert de Goubìo, la Moungoulìo, pièi faran pauseto tres an de tèms au Tibet. Vestido coume uno mendicanto, dintrara à Lassa, la ciéuta enebido, e sara la proumiero femo éuroupeano que ié sejournara ( dous mes de tèms). Sara pièi desmascado à l'encauso de sa proupreta ! ( s'anavo lava cade matin à la ribiero)

 

                             tibet_lhasa_01_1254838971

Quouro s'entourno au païs, en 1925, s'aviso que soun audàci l'a rendudo celèbro, mai sis esplé soun countro-versa.

Restara quàuqui tèms dins lou rode de Touloun, pièi croumpara un oustaloun à Digno-li-Ban, que batejara « Samten-Dzong » ( la fourtaresso de la meditacioun) e dira d'aquest endré : «  Es un Imalaia pèr lilipucian » Aqui vai escriéure lou raconte de si vouiage, e forço libre, fara de counferènci en Franço e en Éúropo.

En 1937, à 69 an, decido de mai parti en Chino emé Ioundèn pèr estudia lou nouvèu taouïsme, mai la guerro entre li chinés et li japounés s'encagnavo, alor rejoun lou Tibet ounte restara mai cinq an de tèms. Mai Felipe Neel defunto en 1941, e Alessandra n'es forço treboulado.

                                    Alexandra David Neel

En 1946, quito l'Indo definitivamen emé Ioundèn, e s'istalon à Digno. Ioundèn defunto à la subito en 1955. Alessandra, souleto, s'istalo pèr quàuquis annado au Mounegue*, pièi s'entorno à Digno em'uno jouino secretàri, Marìo-Madaleno Peyronnet que vai resta fidalamen à coustat d'elo fin qu'à sa despartido, prenènt siuen d'elo coume de sa maire. Alessandra l'avié escai-noumado «  la tartugo ».

            maison AlexandraDins soun oustau de Digno

Se dis que lou prefèt di Bàssis-Aup fuguè sousprès de reçaupre uno demando de Dono Neel pèr faire renouvela soun passo-port ! Avié cènt an !

Defuntara qu'avié quasimen 101 an, lou 8 de setèmbre de 1969. Counfourmemen à soun souvèt, si cèndre e li de Ioundèn fuguèron carrejado pèr Marìo-Madaleno e esparpaiado dins lou Gange.

Vaqui ço qu'escriguè Alessandra quouro se pausè à Digno, après aguè tant courregu dins aquéli rode aluencha, li mountagno de Chino e lou Tibet, de milié de kiloumètre de soulitudo jalado, d'à pèd o sus l'esquino d'un iac o d'uno miolo :

« Pèr dire lou verai, ai lou làngui dóu païs pèr un païs qu'es pas miéu. Li stepo, li soulitudo, li nèu eternalo e lou grand cèu clar d'eilamoundaut me trevon !

Lis ouro dificilo, la fam, la fre, lou vènt que m'entre-taiavo la caro...Li camp dins la nèu, dourmènt dins la fango jalado, e lis arrestado demié la poupulacioun crassouso, l'abramadisso di vilajan, tout acò fasié rèn, aquéli misèri passavon lèu e restavian perpetualamen ennega dins lou silènci, ounte i'avié que lou vènt que cantavo, dins li soulitudo quàsi viéujo meme de vido vegetalo, li caos de roucas fantasti, li aguïo vertiginouso e lis ourizount de lus esblèugissènto. Païs que sèmblo d'aparteni à-n-un autre mounde, païs de titan o de diéu, n'en reste pivelado !»

Marìo Madaleno Peyronnet diguè : « Vouliéu uno vido que siguèsse pas banalo, me la siéu óuferto ; siéu urouso d'aguè counsacra ma vido a-n-uno talo amo.(...) L'eisèmple d'aquelo pichoto femo emé si deco e si feblesso, qu'a sachu trouba soun camin, provo que nautre tambèn lou pouden trouba. E aquéu camin s'atrobo de-dela de l'Imalaïa e dóu boudisme, en se-meme. »

                                                                               Michello

Foutò de la telaragno

Sourso : Viquipedia

Alexandra David Neel : Grand Tibet et vaste Chine. (Ed. Plon)

Alexandra David Neel : Voyages et aventures de l'esprit. (Albin Michel)

                                          À Clapeito,*

                              flanc-montagne-web

Avian la chanço d'èstre counvida, pèr uno bello vesprado d'Avoust, dins un oustaloun de mountagno, proche Isouard !

                             Chalet-montagne-web

Adounc, nous vaqui tóuti recampa dins la pichoto salo, à l'entour de la taulo, à coustat dóu pèile que rounco ; fai fre à mai de dous milo mètre meme l'estiéu, nous coungoustant de la soupo que nosto oustesso avié aducho de Brunissard.

Bernat, lou pastre que passo l'estiéu dins l'aupage emé si fedo vengudo de la Crau, nous countavo en brassejant bord qu'es d’óurigino italiano, màntis istòri de la mountagno, istòri de pastre e de pastresso, quouro, subran, un grand brut de sounaio e de treboulun nous arribo : l'avé es en aio dins lou claus.

Bernat fai qu'un saut : lou loup ! Cargo soun fusiéu pausa toucant la porto e sort, segui de la taulado ; engauto soun fusiéu e tiro en l'èr...E davans nòstis iue esmeraviha, uno estello que fuso travesso lou cèu...

Alor, dis oustaloun d'en bas, uno voues claro mounto dins l'èr linde e inmoubile de la niue mountagniero : «  Eh ! Bernat, as despendoula uno estello ! »

                                                  Óudeto.          Reviraduro couleitivo.

* Clapeito : oustaloun d'estivo dins lou massis dóu Queiras, coumuno d'Arvièi ; 2300 mètre d'autitudo.

                                              Mes trois oliviers,

                            plantation-d-39-oliviers_21150988

Trois oliviers sous le grand vent

Secouent leurs têtes argentées.

Ils sont si vieux, si émouvants,

Au gré des saisons répétées !

Trois oliviers dans le soleil

S'imprègnent du chant des cigales,

Dressées sur l'horizon vermeil,

Plein de musiques infernales.

Les trois vieux oliviers, les miens

Reste des hoirs de mes ancêtres,

Ont à mes yeux, ce charme ancien,

Òu les souvenirs s'enchevêtrent.

Secrets de mes vieux oliviers,

Répandant, au fil des années,

Dans ce paysage familier,

Comme un parfum de fleurs fanées.

Je vous vénère et viens m'asseoir,

Sur la colline provençale,

L'été, lorsque descend le soir,

Dans l'immense paix monacale.

Tiré du livre de la poétesse Ginette Viaud-Desmoulins, par Marie-Jeanne

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire