jeudi 2 février 2017

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°60 : Febrié 2017

“Siéu lou mai pichot e lou mai fre”

Li tres pourquet

                                      stock-vector-three-piglets-481600423

Un jour, maman trueio declarè qu’èro tèms que sis enfant anèsson courre lou mounde. Li tres pourquet diguèron adiéu à sa maire e partiguèron chascun de soun coustat.

Alassa de camina, lou proumié pourquet se bastiguè uno cabano clujado amé de paio, pièi s’enanè coucha.

Lou loup que bramavo fam, arribè lèu e diguè : « Pourquet, se me duerbes pas, boufarai tant fort que toun oustau s’envoulara ? »

Lou pourquet refusè de durbi. Alor, lou loup boufè tant fort que l’oustau s’envoulè . Se jitè pièi sus lou pourquet e n’en faguè qu’uno boucado.

Lou segound pourquet èro tambèn un pau peresous. Se bastiguè uno cabano amé de post, pièi s’enanè coucha.

Lou loup apareiguè e diguè : « Pourquet, se me duerbes pas, boufarai tant fort que toun oustau s’envoulara. »

Lou pourquet refusè de durbi. Alor lou loup boufè tant fort que la cabano s’envoulè. Devourè pièi lou segound pourquet.

Urousamen, lou tresen pourquet èro forço travaiaire. Se bastiguè un oustau en brico e en ciment. Lou loup apareiguè e diguè : « Duerbe-me si-que-noun boufarai tant fort que toun oustau s’envoulara. »

« Boufo autant que vos, me fas pas pòu ! »

Lou loup boufè de tóuti si forço, mai de bado.

« Te ié vas leva la pèu » ié diguè lou pourquet.

Èro siau, car sabié que, gramaci soun travai, soun oustau èro forço soulide.

Lou loup, mau-countènt, decidè alor de mounta sus la teulisso de l’oustau e de se leissa glissa dins la chaminèio.

Mai lou pourquet coumprenguè ço que fasié e levè lou curbecèu de l’oulo pleno d’aigo bouiènto sus lou fiò.

Lou loup toumbè dins l’oulo e s’esbouientè. S’esbignè coume un lamp pèr mounte èro vengu e lou veguèron plus jamai.

                                      500_F_467636_J31B9xmEP0pIgM631KNczb35DKDEGI

  image de la telaragno                                                                                                                                           Michèu

                          Coume saupre ?

Asseguranço, erranço, enfanço e bèn d’àutri…

Mai pamèns toulerànci, elegànci pèr n’en cita que dous…

E tambèn soufrènço que faudrié pas escriéure coume gerènci, vo apartenènci e preferènci.

Pas facile, pas facile de tout !

Verificas vòsti couneiss---- amé li mot eisig----, insoul----, eisist----, ensist----e atir---- ; mèfi, i’a uno lèco ! 

Osco ! Se sias pas esta en dout---- sus l’ourtougrafo d’aquéli mot, poudès ana sènso crento à la ditado de nòstis ami de Bedarrido.

                                                          Michèu

                                     Espacejado long di canau....

 

                              DSC0470910 janvier

Que d'aigo...que d'aigo ! Lou 10 de Janvié « l'espacejado mesadiero de Nounours » qu'ourganise despièi uno quingeno d'an, nous counduguè em'uno deseno d'ami, sus lou « camin di canau », à-n-Avignoun. Aquéu camin es uno vìo amenajado e reservado pèr li pedoun e li ciclisto, e que meno sus cinq kiloumètre de long dóu licèu Reinié Char jusqu'i bàrri de la Porto Tiers. A l'ana, avèn agu de plueio, pamens, emé nòsti paro-plueio e nosto bono imour, se sian interessa à l'aigo di canau ! Di canau ? Mai li qunte ? Lou mai impourtant qu'avèn ribeja, es lou canau de Vau-Cluso, tambèn, nous fau remounta fin qu'à sa sourso. Pèr acò, entournen-nous à soun sourgentiéu* de la Font de Vau-Cluso, celèbre dins lou mounde entié pèr soun gourg* e tambèn pèr lis amour de Lauro e Petrarco. A sa coumençanço, davalant uno pèndo proun soudo, la Sorgo a qu'un lié, mai tre l'Isclo de Venisso, se desseparo en dous grand bras : -La Sorgo de Veleroun -La Sorgo d'Entre-Aigo e aqui, pèr de resoun geougrafico e subre-tout ecounoumico ( noumbrous moulin, culturo...), li dous bras mancon pas de bras, e aquésti soun souvènt que de fiholo : – Sorgo de Mounclar – Sorgo dóu Pont de la Sablo – Sorgo dóu Travès – Sorgo de la Feble. Es pèr acò que li geougrafe parlon de la « Plano di Sorgo » ! Fin finalo, à Trevouso, li dos Sorgo se rejougnon pèr s'ana traire, ensèn, dins Óuvezo, à Pont de Sorgo. Touto-fes, lis ome troban que lis aboundòusis aigo de la Sorgo avien ges de ròle ( ecounoumi, sanitàri o prouteitour) pèr Avignoun, decidèron, tre lou siècle Xèn, de cava lou Canau de Vau-Cluso pèr carreja lis aigo de la Sorgo d'Entre-Aigo, es ansin que lou canau nais au Tor, au rode de la Croupièro, à la preso dóu Prevost. Es aquelo Sorgo que travesso Vedeno e qu'a-n-Eguïo se desseparo mai en dous ; un di bras se vai traire dins Óuvezo, à Pont de Sorgo, quartié de Pountihac, l'autre bras passo au quartié de Bèu-Port, à l'usino Liebi, pièi à Real-Panié, au Pont di Dos-Aigo ( toucant lou pargue Chico Mendes) e arribo pièi i bàrri d'Avignoun, à la tourre dóu Sant-Esperit ( o Tourre de la Sorgueto), carriero di Tenchurié, e se vai traire dins Rose. Es aquéu bras que seguissèn despièi Real-Panié. Mai coume se d'aigo n'avié pas proun, aquéu bras dóu canau recampo lis aigo dóu Canau de l'Espitau ( la Durançolo) vengu de Durenço despièi Bon-Pas. En mai d'acò, toujour emé lis aigo de Durenço, lou Canau Crihoun e soun vaste maiun en telaragno aseigavo 2460 eitaro. Un pau mai liuen, lou Canau dóu Pue seguis Durenço en ribo d'Avignoun. – Aquéu jour, lou 10 de Janvié, mau-grat la fre e l'umide, avèn marcha, blaga, ri e tambèn après forço causo sus la vido de noste « 84 ». Quet bonur !

                                      DSC04716

                                     Tèste de Michèu Ourson, reviraduro de

                                         Michello. Foutò de Michèu Ourson

 

                            Moun oustau, en ribo dóu canau de Vau-Cluso....

Quouro aguerian decida de quita noste campèstre pèr nous raproucha de la vilo, èro en 2001, après un nevaias* que nous leissè uno semano de tèms sènso eleitricita. Avèn cerca, de mes de tèms, un grand oustau o un terren pèr lou basti ; e n'avèn vist ! Res nous counvenié ; pièi un jour, un de nòstis ami nous infourmo de quaucarèn que belèu nous farié... Es coume acò que se sian istala à Sant Savournin. Un terren que s'estiro sus setanto mètre long dóu canau , de que espera de miés ? Voulian d'aigo ? N'avèn ! Aquéu jour, se sian di qu'èrian crespina !

                                           IMG_0707

E tre que fuguère à la retirado, ai coumença à m'óucupa dóu jardin ; d'en proumié, me fauguè neteja, leva li roumias ; tout èro embartassi, enermassi. Mai me chalave deja de remira la vido de la feruno dins aquéu rode astra. Un parèu de ciéune* vanegavon, de l'aubo au calabrun, sus l'aigo, e de canard còu-verd que li femelo an sus soun alo un pichot rode d'uno bello coulour vióuleto encro, e de galinastro* tant poulideto, negro emé soun bè coulour d'arange.

           500_F_117437666_IGcI4gCEFZ6RJJgchoWJREBVaiQPzfD7D'agachoun, sènso faire de brut, ai pouscu espincha lou bluiet*, lèst coume un uiau pèr cabussa, tèsto pouncho dins l'aigo, e n'en sourti, à chasque cop un pichot peissoun qu'anavo empassa, quiha sus uno branco de la figuiero.

240_F_125801241_WTrdghlReCoAqbSbK4AhmbMLrF5nEaUbLou corbmarin*, éu, pas tant finoche, cabusso dous o tres cop avans de pesca uno predo, pièi sort degoulinant d'aigo, se pausa sus uno souco pèr s'espóussa.

500_F_113104535_0dAlv5ia8Cn5Z2UskLriiQQVsxqOx83o Regarde encaro li gàrri-vibre* tant poulit que sorton de l'aigo pèr ana manja d'erbo sus li ribo, e que quand nadon, se vèi que soun esquino e soun nas.

160_F_134299675_9ptO3OPyO5nMTBU4SVNFMUWBKDcu27X1Aniue i'a de vibre*e tambèn de lùri*, mai es de bèsti talamen cachouso que sorton que quand senton que i'a res que li pòu esfraia. Se vèi encaro, de tèms en tèms de galejoun* o de guiraud*, quiha sus si gràndi pauto, que vènon pesca de peissoun o de granouio. De l'autre man dóu canau, en fàci de l'oustau, s'estalouiro uno terro faturado inmenso ; quouro se coutrejo, i'a de vòu de gabian*, de courpatas* o de pijoun que venon aganta de verme. Aquest an, avien fa de viro-soulèu dins lou champ, erian flouri à noun plus ! E à l'autouno, quouro se meissounèron, i'avié de vòu de sansounet* e de paloumbo que venien manja li grano. Avans d'arriba au nostre, lou canau passo au lavadou publi, à la minoutarié Tarascoun, ounte de segur devié antan faire vira de molo, pièi raio poulidamen souto d'aubre grandaras, aseigo uno moulounado de jardin sus si ribo, vèn lipa lou lindau d'oustaloun ounte chascun a sa barco estacado, e que soun balans fai flouqueja l'aigo. Touto uno vido se debano aqui, long d'aquéu canau. Canau milenàri, si paret de pèiro de taio se soun derrunado, e l'aigo, au debana di siècle, n'a rousiga li ribo ; e lou canau es devengu ribiero... Remountant soun cours emé la barco, fau passa souto de vouto d'aubre, dins uno vegetacioun fougouso, desranjant, en passant, de sequelo de canard e quàuqui galinastro escalustrado que tout d'uno se van escoundre. Gaire après l'oustau, i'a la reclauso ounte l'aigo cabusso de quàuqui mètre dins un gourg em'un brut espetaclous. D'aqui, lou canau se desseparo en dous bras que traucon souto de vouto de pèiro e s'en van, eilabas, souto l'usino de Groumelo, ounte de segur fasien vira d'eisino. Aqui, a passa tèms, i'aguè un moulin de garanço, pièi un moulin pèr blanchi li telo de coutoun, à l'epoco dis indiano d'Avignoun ; e enfin, fuguè uno papetarié ; e aro, despièi quàuquis annado, tout es barra, mai lis aigo countunion de i'esquiha souto, dins la sournuro... Aigo lindo au bon soulèu, aigo sourno anue ounte la lugano se vèn miraia, aigo traucado de miliasso de flecho quouro lou cèu s'escagasso, aigo mouvedisso li jour que lou magistrau ié boufo dessus coume un perdu. Espetacle vivant, chanjadis, i'a mai de milo an qu'aquélis aigo raion, e n'an vist passa de gènt, n'an carreja de pantai, de la Font de Vau-Cluso à la mar !

                                                   Michello

*nevaias : grande quantité de neige. Ciéune : cygne. *galinastro : poule d'eau. *Bluiet : martinpêcheur. *Corb-marin : cormoran. *gàrri-vibre : ragondin. *vibre : castor. lùri : loutro. Galejoun : héron. guiraud : aigrette. gabian : mouette. courpatas : corbeau. Sansounet : étourneau

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire