mardi 10 juillet 2018

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°70: « Se plòu pèr l’Ascensioun, Tout vai en perdicioun. » Mai 2018


Lou miracle de Carpentras...
                                                             


I'a d'acò bèn-lèu quatre siècle...
A la debuto dóu siècle 15èn, eisatamen en 1401, Carpentras èro alor la prouprieta di papo que restavon à-n-Avignoun.
Pèr apara la vilo de Carpentras, faguèron eregi de nouvèu bàrri e un poste de gardo à coustat dóu pont qu'encambo Auzoun. Aquéu poste avança èro un pichot óuratòri.
En 1533, un abat faguè trasfourma lou rougadou en capeleto soustado pèr la Vierge Marìo. E tambèn aquelo capello tenguè targo is assaut dóu Baroun dis Adret, chèfe dis Uganaud que saquejavon tout en Prouvènço. ( Es èli qu'avien agrasa lou castèu de Font-Segugno de Castèu-Nòu-de-Gadagno).
En 1628, uno epidemìo de pèsto s'èro amatado sus la vilo, e sis estajan avien pas lou dre de n'en sourti ; li sourdat, sus lou pont, empachavon qu que siègue de passa.
L'epidemìo faguè 3000 mort en dos semano de tèms.
E uno niue, la dóu 9 au 10 de Juliet de 1629, à tres ouro dóu matin, lis estajan dóu quartié dóu pont ausiguèron dinda uno campaneto. Acourreguèron lèu devers la capello pèr saupre ço que se passavo ; i'avié degun dins la capello, se fauguè rèndre à l'evidènci : la campaneto s'èro messo à dinda touto souleto.
E se coumprenguè lèu que la campaneto avié anouncia la fin dóu flèu, amor qu'à coumta d'aqui i'aguè plus ges de nouvèu malaut.
En Janvié de 1630, li Conse decidèron de celebra cade jour uno messo basso dins la capello que fuguè batejado «  Nosto Damo de Santa e de Misericòrdi ».
Lou santuàri fuguè agrandi en 1732, en counservant la capeleto.
E despièi, chasco annado se ié debano uno fèsto pèr counmemoura l'anniversàri dóu miracle, en presènci de l'archevesque e d'un fube de devot.
E en 2029, pèr lou quatre-centèn anniversàri dóu miracle, la fèsto sara di grando !
Astrado estraourdinàri pèr l'ancian pichot posto de gardo sus lou pont qu'encambo Auzoun...

Michello

La crounico jardiniero dóu mes de Mai de Michello


I'a gaire d'acò, disiéu à mi vesin : mete jamai li poumo d'amour, merinjano, pebroun e cougourdeto tant qu'avèn pas passa li sant de glaço, valènt à dire avans lou 15 de Mai.
Erian alor en Abriéu, fasié bèu tèms, siau, alor me respoundien : « Mai creses que vai jala ? »
« -Jala, segur que noun, mai fai toujour marrit tèms dins aquelo pountannado : plueio frejo, ventaras... »
E vese que m'an escouta, e que n'an ges de regret ! Aquéli planto qu'amon la calour, se se refrejon tre la plantacioun fan rèn de bon, an de mau pèr se n'en remetre. Alor, tèms perdu, o tèms gagna ?
E vuei, que sian lou 14 de Mai, lou mistrau negre boufo que fai encaro gaire caud ; belèu deman ?
Davans ma porto d'intrado, bèn à la sousto e contro la muraio à l'autour dis iue, dequé i'avié, aquésti jour ? Un parpaioun ( femèu) avié pega uno sequèlo d'iòu, pichoto perloto coulour d'ivòri, e malur pèr éli, an espeli davans-ièr que fasié tant fre ! Subran, d'un trauquihoun negre an esquiha pèr se pega contro la muraio, li babo se quichavon, bèn amoulounado pèr se teni caudeto, pecaire !
L'endeman, an davala au sòu, de segur en bousco de mangiho, mai plòuvié à bro, fasié fre, ounte falié ana cerca la fueio requisto ? Semblavon desaviado, aquéli bestiouleto...

                                          

Queto idèio aguè sa maire de quicha sis iòu aqui ? Me semblo que de coustumo li bèsti sabon, e fan sis iòu à coustat de la planto que vai pousqué nourri e apara si babo ; sabe pas se n'i a soulamen uno que se vai pousqué sauva.
Li bèsti sarien-ti en trin de se destimbourla ?
Se l'an passa avèn manca d'aigo, crese pas que n'en manquessian aquest an ; belèu qu'es lou soulèu que nous defautara, qu saup ?

De segui....
Li jounc

Lou curat de Gageiroun dounavo un jour uno dinado ; entr’àutri counvida, i’avié li capelan di Santo, dóu Sambu, de Faraman emé pièi mèstre Ousèbi, vièi pescadou dóu Rose que venié de i’adurre uno superbo alauso.
Li curat de Camargo amon de galeja e lou de Gageiroun èro un boufounaire.
Quand s’es manja e s’es begu, eiça vers lou dessert, veici qu’arribo uno boutiho poussierouso, couloussalo, etiquetado, que proumetié quicon de bon. Ero d’aigo de la dourgo.
Veici que lou curat la destapo gravamen, n’en vejo un travès de det dins lou got de mèstre Ousèbi e ié vèn : « Tasto m’aco ! »
Mèstre Ousèbi lou tasto.
« Bèn ! coume lou trouvas ? »
« Ah ! moussu lou curat, respoundeguè lou pescadou, faudrié pas se i’amusa ! vous farié sourti de jounc coume lou bras sus l’embourigo. »

                                                        

Tira pèr Jano-Mario de l’Armana prouvençau de 1871


Istòri de la luseto

(Tambèn dicho verme-lusènt o babau-lusènt)

Vous vau counta perdequé la pouncho de sa co sèmblo d'esbeluga : es pèr s'apara di predatour coume uno luro ( un aganto couioun) embouscado.
Mai es tambèn pèr cerca uno coumpagno !
Vaqui l'istòri !
                                                                                                    
( Recerco facho pèr Jano-Marìo e soun felen Vitour)



Pouèmo pèr ma maire

I'a mai de flour
Pèr ma maire, dins moun cor,
Que dins tóuti li vergié.

Mai de merle risèire,
Pèr ma maire dins moun cor ,
Que dins lou mounde entié.

E bèn mai de poutoun
Pèr ma maire dins moun cor
Que se n'en pourrié douna !

Maurisse Carême

( Reviraduro au prouvençau de Jano-Marìo)

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire