mercredi 5 avril 2017

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°62:Abriéu 2017

Adiéu l’ivèr, bon-jour la primo!

Souveni de vacanço à la mar

(seguido)

Nous vaqui enfin istala pèr lou proumié sèr au campage de «La Capto».

                         vagues

Èro magi; anavian dourmi pèr lou proumié cop souto un tibanèu. E quet tibanèu! Coume à l’oustau e tóutis ensèn. La batarié que moun Grand avié garda de soun camioun quouro travaiavo jouine, encò soun bèu-fraire prouprietàri di «Do Vauclusien», nous pourgissiè un semblant de lum qu’èro forço aprecia e que falié ecounoumisa.

Lou brut regulié dis erso que venien s’embriga sus la plajo touto procho, nous bressavo.

Nous anavian endourmi quouro subran, uno veituro- bramaire venguè reviha la quietudo dóu campage. Uno voues gravo demandavo à tòuti li campaire d’aluca li fare de si veituro pèr vèire se i’avié pas un enfant que cercavo sa maire e que s’èro perdu. Demandavo à tòuti lis ome de s’acampa sus la plajo pèr se douna la man dins l’aigo e s’assegura que lou pichot s’èro pas nega. La recerco durè touto la niue cabussant lou campage dins un esfrai espaventable. Es soulamen lou matin que la voues de la veituro-bramaire nous aprenguè que lou drole èro esta retrouba endourmi au pèd d’un pin. Lou soulas tant espera meteguè fin à uno niue d’espavento. Lou sèr, pèr lou soupa, li jour que lou mistrau boufavo pas, se falié mesfisa de mousco e de mouissau. Lou campage èro ribeja pèr de palun qu’èron lou recate naturau d’aquélis insèite: Acò nous cambiavo gaire de serado à Vedeno amé pamèns en mens, lou croua di grapaud de la roubino que ié dison «La Maire». Perèu, pèr apara li campaire de pougnaduro d’aquéli bèsti, un tratour, li sèr que lou vènt calavo, negavo tout lou campage amé soun espóussadou, dins uno nivo de tuo-babau.

moustiquefly-tox

Nautre, lis enfant, lou seguissien en jougant, perdu dins aquesto neblo; nous pausavian ges de questioun sus la toucecita dóu proudu emplega: Lou «fly-tox » èro magi bord que venié au bout de mouissau , mousco, abiho, niero e chasco famiho avié à l’oustau soun propre espóussadou e se n’en servié sènso aprehensioun li sèr d’estiéu. fly-tox 2is agué pèr la vesprado, tant èron bono,Èro pèr nautre lis enfant, la liberta coumpleto: Ges de lèiçoun, ges de caièr de devé, ges de chaumo óubligatòri; soulo, pamèns, falié segui la reglo di «tres ouro» avans de se bagna après lou repas, souto peno de mouri d’idroucucioun.

Pèr espera l’ouro dóu ban, i’avié li partido de bòchi que coumençavon tre lou tantost pèr s’acaba bèn souvènt au lum d’un reverbèri au grand dan de nòsti maire que nous belavon pèr lou soupa.

                               lampe camping

Alassa de jouga, anave, bèn souvènt, vèire jouga li «grand». I’avié subretout lou Fernand; èro un tiraire d’elèi; dins de braio trop courto, amé de cambo torto e bèn maigro, sa precisioun me pivelavo. jeu de boules

Sèissanto an mai tard, me remèmbre encaro d’uno partido. Sa chourmo tenié lou poun, mai, pèr faire rintra quatre àutri poun suplementàri, falié leva uno boulo qu’èro contro la boulo marcanto. Se lou Fernand la tiravo, soulo la boulo de davans anavo parti e ansin aurien perdu lou poun; e pamèns lou Fernand decidè de la tira; fuguè uno tirado magico: Au liò de tira dirèitamen sus la boulo, mandè la sièuno à la verticalo; toumbè alor sus lou coustat de la boulo adverso que partiguè ansin sènso touca e boulega la boulo de davans; n’en fuguère tout estabousi e espanta; èro un mèstre. Quant de cop ensajère, de bado, de faire coume èu!

I’avié tambèn li pizza d’encò Nicolo:

                                pizza

Li falié coumanda tre lou tantost pèr espera lis agué pèr la vesprado, tant èron bono,Èro pèr nautre lis enfant, la liberta coumpleto: Ges de lèiçoun, ges de caièr de devé, ges de chaumo óubligatòri; soulo, pamèns, falié segui la reglo di «tres ouro» avans de se bagna après lou repas, souto peno de mouri d’idroucucioun.

bèn garnido e recercado: Se vesié alor uno colo de campaire que s’entournavon souto s bèn garnido e recercado: Se vesié alor uno colo de campaire que s’entournavon souto si tibanèu pourgissènt au bout de si bras si pizza touto caudo e perfumado e que falié manja sènso plus espera.

I’avié tambèn lou Jan e lou Popol, nòsti pescaire. Li falié ajuda la vèio pèr trouba, dins li palun que ribejavon lou campage, li verme que ié disien « lis esco». Lougavon alor un «batèu de pedalo» e lou lendeman matin, tre quatre ouro, partien sènso óublida la grosso pèiro estacado à uno longo cordo que ié servié d’ancrage.

                                   palangroto

Pescavon amé si palangroto di tres mousclau vo crouquet touto la matinado pèr s’entourna dins lou tantost amé li bourricho pleno de girello, saran, gòbi, sar,

                               …poisson

Nòsti maire, alor, à de-reng, alestissien la soupo de pèissoun, pèr lou sèr meme. Chascuno avié sa receto; falié pas óublida d’apoundre, pèr l’uno, uno cuiero de pastis, pèr l’autro, de code acampa en bourdaduro de plajo; li falié ausi apara si receto; èron tóuti autant bono lis uno que lis autro. Lou repas s’acabavo à niue falido amé li cançoun de l’ouncle Leo; alor, vesian arriba li campaire vesin amé si cadiero pèr escouta aquest councert improuvisa de cançoun marsiheso qu’èron un pau couquineto. L’ouncle Leo se fasié pas prega pèr nous encanta e bèn souvènt, tau un troubadour que seguissien amé fierta, travessavo tout lou campage en cantant sènso relàmbi:

«Adieu! Venise provençale,…»soupe de poissons

vo «Li pescadou, ouh! ouh!..»

e àutri cançoun marsiheso. Aurié pouscu canta touto uno journado, tant soun repertòri èro riche.

Qu’èro dur après aquéli vacanço de s’entourna à Vedeno e de reprene lou camin de l’escolo! Pantaiave alor d’un proudu miracle e de soun espóussadou qu’aurié pouscu, coume dins lou campage de «La Capto», faire desparèisse aquéli prounoum persounau, coumplemen d’óujèt dirèit vo indirèit, aquéli sujountiéu presènt vo imperfèt qu’anavon tournamai bourroula moun jouine esperit. E pamèns, «se la naturo desgaucho l’ome, es bèn l’educacioun que l’escrincello». (J.N Vernier*)

                                                                Michèu

*J.N Vernier, fabulisto e poueto francès, na lou 23 de febrié 1807 à Belfort, que ié disien «lou jardinié poueto».

                                                 Mi dos galino

I'a proun de tèms que me pensave : «  Pamèns, s'aviés uno galino....te tendrié coumpagno dins lou jardin. Belèu que manjarié tóuti aquéli cacalausoun que te degaion ti salado e ti frago, que limacejon de pertout. E pièi, uno galino, acò se saup proun, acò manjo tout : tout ço que soubro de la taulo, li brigo de pan, li marridis erbo que se derrabon dins li jardin ; rasclo tout ! E en mai d'acò, auriés d'iòu fres ! Mai uno galino souleto, belèu qu'aurié lou làngui, e que manjarié pas ; sabe qu'amon bèn èstre de coumpagno ; alor, perqué pas dos galino ?

Tout acò viravo dins ma tèsto ; un jour, n'en parlerian emé li pichot, e subre-tout emé lou mai jouine, Micoulau, qu'amo tant li bèsti. Aquelo idèio i'agradè ; chasque cop que se telefounavian, me demandavo : «  Alor, lis as, ti galino ? »

« Noun, sabes, Micoulau, que ié fau d'en proumié basti un galinié, e tambèn un enclaus di soulide, emé de grihage bèn aut, amor que lou reinard roudejo apareici, anue.

E finalamen, acò se faguè !

                         poules

Avèn croumpa un pichot galinié de bos, poulidoun e lèst à mounta, e l'estiéu passa, mi fiéu e sis enfant estènt en vacanço à l'oustau, ajudèron soun paire pèr bàsti l'enclaus e istala lou galinié. Quand tout acò siguè lèst, ni uno ni dos, emé Micoulau anerian croumpa li galino. N'en chausiguerian uno rousso e uno negro tacado de blanc, e touto la famiho s'acampè davans l'enclaus pèr li remira.

                               IMG_0811

                                                IMG_0809

 

Bràvi bèsti ! Aguèron lèu coumprès ounte se falié ajouca ; à niue falido, rintravon lèu dins soun oustaloun, e passa dos semano, se groupèron à faire d'iòu ; un pau pichounet, à la debuto, pièi de bèus iòu rous, que, ma fisto, se laisson manja.

E coume me l'aviéu pensa, aquéli galino, quouro li bandisse dins lou jardin, soun jamai aliuenchado de iéu, e se me veson pas, me cercon, e un cop que me veson, se bouton à canta coume se me disien : «  ah ! Siés aqui ! » Es un chale de li regarda estarpa, courre après lis insèite ; cantounejon de longo. Lou matin, quouro vau durbi soun galinié, tre que m'auson arriba, coumençon de canta e de pica dóu bè contro la vitro de sa fenèstro, coume se me disien : « Despacho-te, qu'es jour ! »

E tout lou sanclame dóu jour manjon, piton, estrepon, sa soulo óucupacioun estènt de cerca de mangiho e de l'empassa.

Quouro lou soulèu coumenço de trecoula, lou sèr, s'aprochon de soun galinié , e coume s'esperavon lou signau, tout à-n-un cop dintron pèr s'ajouca.

Se li bèsti avien la faculta de chifra, de segur que se dirien que fuguèron crespinado de se leissa aganta quouro anerian li querre dins soun abalimen ounte èron de centeno, e que vesien gaire lou deforo.

E iéu ? Coume me l'ère imagina, siéu urouso, dins moun jardin, en coumpagno de mi dos galino !

                                    IMG_0816

La culido dóu jour

                                                                         Michello