dimanche 4 novembre 2018

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°72: « Pèr nost’ami Frederi Mitan.. » Setèmbre 2018


Es la rintrado. Zou, ié fau ana e tourna prene nosto plumo pèr escriéure de poulit tèste dins nosto tant poulido lengo prouvençalo.
Mai vuei, triste es noste cor, triste es noste vilage. Avèn perdu noste tambourinaire Frederi. Soun galoubet es aro mut, mai quouro cantaren « La Coupo Santo », auren de segur uno pensado esmougudo pèr noste aparaire afouga de la lengo nostro e de si cançoun. Adessias Frederi.

La crounico jardiniero de l'estiéu...

Queto calourasso qu'avèn agu !
E coume esperave un pau la frescour après la chavanasso de la debuto d'Avoust, la souspresso fuguè aquelo envasioun de mouissau que se n'en poudian pas apara, e que te pougnien d'en partout dins lou meme tèms. M'an di que sus la Coustièro d'Azur li gènt s'enanavon talamen se fasien devouri...
Lou mistralas d'aier e d'adematin a un pau refresca l'atmousfèro, e n'ai pas de regrèt.
Aquest an, au mens, avèn pas pati de la secaresso ; forço d'aigo au printèms e quàuqui plueio d'estiéu que faran belèu espeli li champignoun.
Lou nòu d'avoust nous a peta uno d'aquéli chavanasso qu'aviéu de ma vido jamai vist plóure tant fort, semblavo que de boumbardié largavon sa carguesoun d'aigo sus l'oustau ; èro esfraiant.
Aleva d'acò, au jardin, li liéume an bèn douna : de poumo d'amour n'en vos, n'en vaqui, de merinjano ventrudo e lusènto, de cougourdeto tant grosso que lou bras(e siéu pas de Marsiho!)




Au contro d'acò, li tartiflo an gaire fa, fau dire que lis ai messo un pau tard, èron un pau passido.. ( li fau planta entre la debuto e la fin de la flourisoun di plumachié)
Acò me fai pensa que despièi quàuquis annado se vèi plus ges de dourifore, aquéli destrùssi que saquejavon li plant de tartifle e de merinjano, mai i'a de cime ( vo punaiso) que me gaston li poumo d'amour : li pougnon e li fan pourri ; coume vole pas councha lou jardin emé de salouparié chimico, li fau toumba dins uno bouito pleno d'aigo ounte se negon. L'autre jour lou cat m'aduguè pèr jouga un taio-cebo ( vo terraioun) e d'acò nimai se n'en vèi plus gaire.
Ço que nous defauto pas, es li guèspo e li cabrian que aro vènon manja li figo !
Quet tèms un pau fòu ! Adematin, 27 d'avoust, fasié que 10 degrad à sèt ouro dóu matin, e se dis qu'a neva dis lis Aup !
Proumié de setèmbre : vaqui lou tourna dóu mistrau e di revoulun de póusso sus lou camin.
Li niue proun aloungado se soun bèn refrescado e fai pensa que l'autouno s'encamino. Es pas malurous !
                                                                       Michello

                      La reencarnacioun de la cato negro





L'aviéu batejado simplamen « Mimi ».
Èro arribado dins moun garage sènso que me n'avisèsse, au mes de Desèmbre de 2007 ; venié dourmi dins lou panié de la cato sóuvajo pèr trouba un pau de calour ; un jour que fasié bon soulèu, la veguère deforo à la calo dóu vènt que se souleiavo.
Mistoulino, negro coume la sueio, em'uno baveto blanco souto lou còu. Sóuvage, pecaire, que me fauguè proun de tèms pèr l'aproucha e la touca. Pièi, à cha pau, se leissè faire e feneguè pèr veni sus mi geinoui ; i'a dès an d'acò...Degun autre que iéu poudié caressa soun pèu de sedo, e fasié courre lis autre cat que me venien à l'entour.
A la vesprado, s'istalavo sus mi geinoui, bèn calado contro iéu, la tèsto souto moun bras, mourdié l'estofo e de si pauto me pastavo, coume fan li catoun quand teton, pièi durbié si bèus iue pèr me regarda, e ié legissiéu dedins tout lou bonur dóu mounde. Ausave pas la desranja. Pauro catouneto, ai jamai rèn sachu de soun istòri, coume èro arribado au miéu, un jour d'ivèr, en bousco de mangiho e de calour. Aro avié tout acò, lou sabié e se n'en chalavo...
Dès annado an passa coume acò ; sènso se faire aremarca, èro toujour procho de iéu. Tre que m'assetave dins lou radassié, n'en sourtié qu'èro escoundudo dessouto e sautavo sus mi geinoun em'uno rounrounado de plesi. Lou matin, à l'ouro dóu cafè, m'esperavo, e se d'asard aviéu pas lou tèms de m'asseta pèr legi, miaulavo coume uno perdudo. L'estiéu, quouro anave penequeja dins la cadiero-longo à l'oumbro d'uno platano, m'esperavo gaire liuen e avié lèu fa de me sauta dessus dins un souspir de countentamen, coume se me disié : «  ah !, t'esperave, sabiéu qu'anaves veni... »
Amave de regarda, aniue, quouro s'entournavo de la casso en courrènt, sis dos agato verdo que beluguejavon dins la niue en seguissènt lou balans de sa courso. E soun péu, n'aviéu jamai senti de tant dous, dous coume de sedo.
A la debuto de l'estiéu, me semblavo mens en trin ; dourmié quasimen touto la journado sus lou radassié de moun burèu, avié mens d'apetis ; n'aguère uno marrido pressentido. Lou veterinàri ié baiè de remèdi , mai anavo toujour en s'anequelissènt. Assajerian d'àutri remèdi, mai de bado...feniguè pèr mouri. Ai las, quet chagrin pèr iéu que l'amave tant ! Elo, au mens, soufrissié plus e acò m'assoulavo un pau.
Faguère un grand trau dins lou jardin, souto un autin ounte veniéu de fes que i'a me pausa un pau, à coustat d'un bèu rousié perfuma, e lou cor barra, la boutère dedins.
Coume veniéu tout bèu just de tapa lou trau, encaro touto à moun pegin, veguère dins uno lèio sautourleja un pichot catoun tout negre !
De mounte èro vengu ? Acò lou sauprai jamai, mai me semblè alor qu'èro Mimi que me l'avié manda pèr me counsoula. Èro sóuvage, tambèn, mai lou restè gaire de tèms, e quouro m'ause arriba, me vèn à l'endavans en rounrounejant. Aro, pèr que siègue coumpletamen urous, me ié fau trouva uno famiho que lou posque adóuta.
S'acò vous agrado poudès me manda uno telefounado
                           Michello (06 O6 62 51 65)


                              Lou plantié de la tartugo



Vaqui sèt o vuech an qu'un cousin óufriguè à mi felen quatre tartugueto d'aperaqui un an ; èron grosso à pau près coume uno pèço de dous èurò. Ié faguerian un pargue pèr que se pousquèsson pas enfugi, em'uno cabaneto pèr s'apara dóu caud e de la fre.
E lis annado se debanèron tranquilamen pèr èli ; cinq o sièis mes à dourmi souto terro, e lou rèsto dóu tèms pèr aprouficha de la vido : bèure lou soulèu à sadou à la primo, pièi se pausa à l'oumbro quouro fai trop caud, se coungousta di bòni causo que si mèstre ié baion cade jour ; uno vido bèn pasiblo dins soun pichot claus, souto li plumachié e li rousié dóu jardin.
De cop que i'a, li drole venien jouga em'èli : lis espaceja dins lou jardin o ié faire faire la courso.
Mai se vesié que l'uno d'èli se languissié ; soun pargue bessai ié semblavo trop pichot, coume à la cabro de Moussu Seguin ,.Mountant sus l'esquino de si sorre, se boutavo drecho sus si pauto de darrié pèr espincha foro dóu claus ; vesié davans elo une estendudo inmenso d'erbo, subre-tout de tréule tendrinéu, pièi, de l'autre coustat, de flour, de rego d'ensalado que ié fasien lingueto.
Alor d'aqui se boutè en tèsto d'ana descurbi lou mounde, e belèu de rescountra lou prince di tartugo pèr pousquè enfin perpetua soun espèci, amor que fasié d'iòu despièi dous an e res n'en sourtié...
Assagè de cava lou sòu, mai de bado ! Escala ? Pas poussible,lou cledis de ferre l'empachavo de se debaussa. E pièi, un bèu jour pamens, en escalant uno branco de plumachié feniguè pèr passa lou cledis e se leissè toumba au sòu en bas de la muraio. Queto pòu ! E se, pèr malastre s'èro toumbado sus l'esquino ? Se saup proun que li tartugo noun podon se tourna bouta sus si pauto se toumbon d'esquino, e fenisson pèr mouri...
Pèr cop d'astre sa debaussado se capitè bèn, e tre sourtido dóu jardin se boutè à grata camin...
e ounte ana, aro? Dre davans elo ! Travessè lou jardin dóu vesin ; degun pèr l'arresta ; passè à coustat dóu galinié , pièi enreguè un pichot valat d'arrousage que desseparo un prat dóu bos, toujour se despachant coume fan li tartugo, dre davans ! Arribè finalamen davans uno nauto muraio ; coume faire ? Anè à drecho, escarlimpè la ribo dóu pichot valat pèr s'entrauca demié la bouissounaio ; aqui, reluquè à soun entour : d'aubre grandaras e quàuqui clar ounte crèissien d'erbo requisto : lacheiroun, mourre-pourcin que se n'en coungoustè. Aniue s'enfusavo souto de mato de bauco e de fueio morto, e tre soulèu leva, reprenié soun camin ; quéti descuberto ! Toujour de causo nouvello, de flour, d'erbo, d'aubre grandaras, d'aucèu e de bestiouleto de touto merço, e rèn pèr l'arresta !
Pièi, après aguè proun vira dins lou bos, s'enfusè pèr un pichot trau souto un cledis pèr vèire ço que s'escoundié aqui darrié... Camino que caminaras ! Aqui, tout èro bèn agença : d'erbo courto e drudo, de lèio de sablo nuso e de flour, n'en -vos -n'en- vaqui ! A gaucho s'aubouravo uno grando muraio, la seguiguè, travessè un liéumié, pièi mai de lèio de sablo. Ausiguè parla... Èro pas la voues de la grand que ié baiavo à manja quouro èro dins soun claus emé si sorre.. Pièi uno man l'angantè : «  uno tartugo ! - de mounte venes, tu ? » aquéli gènt la boutèron dins uno meno de grando caisso emé de fueio d'ensalado e de lesco de poumo d'amour ; avié pas fam, aquéu rescontre la treboulavo.
Subran ausiguè uno voues que i'ièro proun famihiero... ié semblè bèn qu'èro la voues de la grand que se n'óucupavo despièi d'annado de tèms ; la voues diguè : «  Oh, tartugueto, oh, Frago ( èro soun noum), coume siéu urouso de te retrouba ! Trege jour que te cerque d'en pertout e qu'aviéu pòu de te plus jamai vèire ! »
Èro jour fali, se sentié lasso, se leissè pourta jusquo à sa cabaneto ounte s'escoundeguè à la lesto souto lou fen pèr dourmi, belèu rassegurado de retrouba l'óudour de si sorre à coustat.
Mai quete chale d'aguè pouscu descurbi lou mounde !
Urouso coume Frago qu'a fa un poulit viage
E que s'es entournado emé biais e resoun
Viéure emé si tres sorre lou rèsto de soun age !

                                                    Michello.
           Lou roure e l’agoulencié
I’a de tèms, èro na
Dins uno sebisso, long d’un prat :
S’èro espandi en coumpagno d’un agoulencié,
Au mitan de la bouissounado, dins uno grando roumeguiero.
Ero un pichot roure blanc,
Iéu èro un enfant.
Me souvène, pounchejavo sa tijo fino
A la prim, dintre li flour d’eglantino.
Dins un bartas, despassavo l’aubepino
E parèissié indiferènt i marridis espino.
Un ivèr, lou ràfi de l’oustau
Coupè li roumese e li bartas.
Lou pichot roure enamoura de fièrta
S’espandiguè de tóuti li coustat.
Grand e fièr de sa destinado,
Se boutè à proudurre d’agland pèr la pousterita.
Dins soun fuiage, au printèms, lou roussignòu venié canta,
Tout l’estiéu, la tourtourello venié roucoula.
A la davalado, la paloumbo de passage
S’arrestavo en se mesfisant dis intrus dóu vesinage.
L’ivèr, lou vièi courpatas negre se n’en servié d’ajoucadou
Pèr faire lingueto à n’un jouine cat negre.
Dempièi moun enfanço, forço annado se soun debanado, Aquest conte es dejà uno image dóu passat.
Lou pichot roure s’es jamai arresta de grandi,
Iéu, me siéu pas arresta de vieii.
Lou bel aubre soulitàri
Bèn segur devèndra mai que centenàri.
Iéu, coume tóuti lis ome de la terro,
Finirai moun viage dins un cementèri.
Mai lou roure, long-tèms après,
Dins uno chaminèio, pèr li flamo sara manja.
Ansin, l’un après l’autre, de póusso
Tournaren póusso :
L’ourguei, la glòri e la vaneta
Noun soun que parpello d’agasso.
Pèr-que i-a-ti de marridi gènt sus terro ?
Pèr-que lis ome se fan-ti la guerro ?

Yvan Castagné
Ancian conse de Piquecos
(reviraduro en prouvençau pèr li sòci dóu Pont de Garanço)


mardi 10 juillet 2018

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°71: « De plueio, n’avèn noste sadou ! » Jun 2018


Lou bèu tèms di meissoun e dis iero...

Que de souveni !
En legissènt li memòri de Frederi Mistral, tout acò m'es revengu...
Revese encaro la segarello que coupavo li blad madur que roussejavon sus lou bèu cèu blu de Juliet, n'en fasié de garbo que femo e enfant acampavon pèr n'en faire de garbeiroun que lis ome cargavon pièi sus li carreto emé li fourco de bos.

                                       

Me souvene qu'èro mau eisa de marcha dins li restoublo, e en mai d'acò ié soubravo toujour quàuqui caucido, e encaro mai marrido, 
   


                              



d'auriolo que me groufignavon mi pichot boutèu. Mai pamens ço qu'amave de faire, enfantouneto, èro de faire s'enfugi li sautarello ; durbien sis alo, qu bluio, qu roujo, e n'i'avié, e n'i'avié, n’en sautavo d'en pertout, que semblavon li belugo dóu fiò...
                                                                               

E revese encaro lou travai dis iero, li chivau que viravon en tirassant si rouladou de pèiro, pièi la ventarello que me pivelavo tant mau-grat la póusso que se n'envoulavo e que me fasié esternuda ; vese encaro lou bèu blad rous que raiavo dins de grosso saco de telo groussiero, e la grand que li pedassavo, à l'oumbre dóu tihòu, tapavo li rousigaduro di gàrri.
A quàuquis annado d'acò, i'aguè pièi la grosso machino ventrarudo pausado sus l'iero coume uno grosso bèsti qu'engoulissié li garbo e n'escupissié d'un coustat lou blad, de l'autre la paio, e tout acò dins un chafaret dòu tron e dins un revoulun de póusso que mountavo s'esbrihauda amount bèn aut dins lou cèu.
                                


La batuso ! S'anounciavo de vilage en vilage e de bastido en bastido ; i'avié bèn uno deseno d'ome, li bras estroupa, la tèsto cuberto pèr s'apara de la rajo dóu soulèu, e chascun à soun obro. Espinchave, pivelado, tout aquéu mecanisme coumplèisse de rodo, de courrejo e de tijo de ferre tau que de maisse de gigant.
Quouro èro anounciado, la batuso, li femo se metien en aio : falié faire manja tóuti aquélis ome, souvènt de jouine, qu'avien d'apetis...Èro coume uno fèsto, e se manjavo bon : lou saussissot, lou gau rousti, lou civié de lapin, li liéume dóu jardin e la frucho fresco ; se bevié tambèn quàuqui bono boutiho, e tóuti èron galoi, risien, cantavon, fasien de conte de ma grand la borgno !
Me souvene que talamen risien que n'i'aguè un que barrulè à la revèsso emé sa cadiero, e se n'en manquè de gaire que toumbèsso dins la chaminèio ounte lou fricot fenissié de couire...
Li meissoun se debanavon au mes de Juliet, qu'èrian deja en vacanço, e me chalave d'aquéli rejouissènço rustico encò di grand. Me souvene perèu dóu travai dis iero à Ceresto, encò dóu Fernand, vesin de la pichoto bastido ounte avian un pichot tenamen, e subre-tout, l'escour, li lapin, dos o tres cabro pèr lou la. Falié marcha dès minuto despièi l'oustau, lou camin viravo e mountavo un pau sus lou cresten de la colo « la Gardeto » . I'anave, à la bello sesoun, tre la sourtido de l'escolo ; es coume acò qu'un jour la cabro me rousiguè lou caièr de recitacioun qu'aviéu pausa sus lou releisset de la citerno.
L'iero dóu Fernand èro au daut dóu camin, e d'aqui, queto visto ! De mountagno, de colo, de bos, de gràndis espandido de terro faturado que chanjavon de coulour au debana di sesoun. Eilalin, à man drecho, la mountagno de Luro que visajavo lou grand Luberoun. E me ramente que li vièi disien : «  Quand Luro a soun capèu e Luberoun soun mantèu, tant pourrié èstre de plueio coume de nèu. »
Coume tout acò es liuen  dins lou treboulun dis an !
A l'ouro d'aro, li fèsto meissounenco soun plus que de souveni pèr li «  seniour » ! Li meissoun soun facho à la lèsto. En Juliet, chasqu'an, dins li champ que s'estalouiron en fàci de moun oustau, de l'autro man dóu canau, l'ause arriba, la grosso sautarello verdo, avans que de la vèire. T'aubouro uno póusso qu'es pas de dire, e dins un vira d'iue, lou champ es meissouna ; vuejo soun gran dins un camioun qu'espèro au bord dóu camin, e, passo que t'ai vist !

Michello
Lou parla dóu païs....

Uno amigo me countè, i'a gaire d'acò, uno istòri estraourdinàri :
Soun grand èro nascu à Pont de Sorgo, e avié degu mounta à Paris pèr lou travai. Aqui, s'èro marida e aguèron de drole. Pièi, pèr resoun de santa, lou mege ié counseiè d'ana s'istala à la campagno. Alor mudèron si catoun e s'istalèron dins l'Iouno.
Un jour, èro deja un pau vièi, toumbè malaut ( bèn fatiga coume dison li bon prouvençau!) ; toumbè meme dins lou subé. Tóuti cresien qu' anavo faire soun darrié badai, mai lou vaqui que se dereviho ! E li gènt de l'espitau sounèron sa mouié fin que venguèsse lèu : s'èro mes à parla uno lengo estrangièro e degun lou poudié coumprene!
Èu que despièi d'annado de tèms avié leissa soun rode de neissènço, lou vaqui que s'èro mes à parla prouvençau !
Coume lou disié Mistral : «  E lou parla de nòsti maire,
poudrian nàutri l'oublida ? »

Michello


Lou journalet dóu Pont de Garanço N°70: « Se plòu pèr l’Ascensioun, Tout vai en perdicioun. » Mai 2018


Lou miracle de Carpentras...
                                                             


I'a d'acò bèn-lèu quatre siècle...
A la debuto dóu siècle 15èn, eisatamen en 1401, Carpentras èro alor la prouprieta di papo que restavon à-n-Avignoun.
Pèr apara la vilo de Carpentras, faguèron eregi de nouvèu bàrri e un poste de gardo à coustat dóu pont qu'encambo Auzoun. Aquéu poste avança èro un pichot óuratòri.
En 1533, un abat faguè trasfourma lou rougadou en capeleto soustado pèr la Vierge Marìo. E tambèn aquelo capello tenguè targo is assaut dóu Baroun dis Adret, chèfe dis Uganaud que saquejavon tout en Prouvènço. ( Es èli qu'avien agrasa lou castèu de Font-Segugno de Castèu-Nòu-de-Gadagno).
En 1628, uno epidemìo de pèsto s'èro amatado sus la vilo, e sis estajan avien pas lou dre de n'en sourti ; li sourdat, sus lou pont, empachavon qu que siègue de passa.
L'epidemìo faguè 3000 mort en dos semano de tèms.
E uno niue, la dóu 9 au 10 de Juliet de 1629, à tres ouro dóu matin, lis estajan dóu quartié dóu pont ausiguèron dinda uno campaneto. Acourreguèron lèu devers la capello pèr saupre ço que se passavo ; i'avié degun dins la capello, se fauguè rèndre à l'evidènci : la campaneto s'èro messo à dinda touto souleto.
E se coumprenguè lèu que la campaneto avié anouncia la fin dóu flèu, amor qu'à coumta d'aqui i'aguè plus ges de nouvèu malaut.
En Janvié de 1630, li Conse decidèron de celebra cade jour uno messo basso dins la capello que fuguè batejado «  Nosto Damo de Santa e de Misericòrdi ».
Lou santuàri fuguè agrandi en 1732, en counservant la capeleto.
E despièi, chasco annado se ié debano uno fèsto pèr counmemoura l'anniversàri dóu miracle, en presènci de l'archevesque e d'un fube de devot.
E en 2029, pèr lou quatre-centèn anniversàri dóu miracle, la fèsto sara di grando !
Astrado estraourdinàri pèr l'ancian pichot posto de gardo sus lou pont qu'encambo Auzoun...

Michello

La crounico jardiniero dóu mes de Mai de Michello


I'a gaire d'acò, disiéu à mi vesin : mete jamai li poumo d'amour, merinjano, pebroun e cougourdeto tant qu'avèn pas passa li sant de glaço, valènt à dire avans lou 15 de Mai.
Erian alor en Abriéu, fasié bèu tèms, siau, alor me respoundien : « Mai creses que vai jala ? »
« -Jala, segur que noun, mai fai toujour marrit tèms dins aquelo pountannado : plueio frejo, ventaras... »
E vese que m'an escouta, e que n'an ges de regret ! Aquéli planto qu'amon la calour, se se refrejon tre la plantacioun fan rèn de bon, an de mau pèr se n'en remetre. Alor, tèms perdu, o tèms gagna ?
E vuei, que sian lou 14 de Mai, lou mistrau negre boufo que fai encaro gaire caud ; belèu deman ?
Davans ma porto d'intrado, bèn à la sousto e contro la muraio à l'autour dis iue, dequé i'avié, aquésti jour ? Un parpaioun ( femèu) avié pega uno sequèlo d'iòu, pichoto perloto coulour d'ivòri, e malur pèr éli, an espeli davans-ièr que fasié tant fre ! Subran, d'un trauquihoun negre an esquiha pèr se pega contro la muraio, li babo se quichavon, bèn amoulounado pèr se teni caudeto, pecaire !
L'endeman, an davala au sòu, de segur en bousco de mangiho, mai plòuvié à bro, fasié fre, ounte falié ana cerca la fueio requisto ? Semblavon desaviado, aquéli bestiouleto...

                                          

Queto idèio aguè sa maire de quicha sis iòu aqui ? Me semblo que de coustumo li bèsti sabon, e fan sis iòu à coustat de la planto que vai pousqué nourri e apara si babo ; sabe pas se n'i a soulamen uno que se vai pousqué sauva.
Li bèsti sarien-ti en trin de se destimbourla ?
Se l'an passa avèn manca d'aigo, crese pas que n'en manquessian aquest an ; belèu qu'es lou soulèu que nous defautara, qu saup ?

De segui....
Li jounc

Lou curat de Gageiroun dounavo un jour uno dinado ; entr’àutri counvida, i’avié li capelan di Santo, dóu Sambu, de Faraman emé pièi mèstre Ousèbi, vièi pescadou dóu Rose que venié de i’adurre uno superbo alauso.
Li curat de Camargo amon de galeja e lou de Gageiroun èro un boufounaire.
Quand s’es manja e s’es begu, eiça vers lou dessert, veici qu’arribo uno boutiho poussierouso, couloussalo, etiquetado, que proumetié quicon de bon. Ero d’aigo de la dourgo.
Veici que lou curat la destapo gravamen, n’en vejo un travès de det dins lou got de mèstre Ousèbi e ié vèn : « Tasto m’aco ! »
Mèstre Ousèbi lou tasto.
« Bèn ! coume lou trouvas ? »
« Ah ! moussu lou curat, respoundeguè lou pescadou, faudrié pas se i’amusa ! vous farié sourti de jounc coume lou bras sus l’embourigo. »

                                                        

Tira pèr Jano-Mario de l’Armana prouvençau de 1871


Istòri de la luseto

(Tambèn dicho verme-lusènt o babau-lusènt)

Vous vau counta perdequé la pouncho de sa co sèmblo d'esbeluga : es pèr s'apara di predatour coume uno luro ( un aganto couioun) embouscado.
Mai es tambèn pèr cerca uno coumpagno !
Vaqui l'istòri !
                                                                                                    
( Recerco facho pèr Jano-Marìo e soun felen Vitour)



Pouèmo pèr ma maire

I'a mai de flour
Pèr ma maire, dins moun cor,
Que dins tóuti li vergié.

Mai de merle risèire,
Pèr ma maire dins moun cor ,
Que dins lou mounde entié.

E bèn mai de poutoun
Pèr ma maire dins moun cor
Que se n'en pourrié douna !

Maurisse Carême

( Reviraduro au prouvençau de Jano-Marìo)

lundi 9 juillet 2018

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°69: « Se  jamai abriéu venié, Jamai plueio arribarié. » Abriéu 2018


Drole d'auvàri !

Aquel afaire se debanè i'a d'acò pas liuen d'uno quaranteno d'an...
Dous parèu d'ami, crese qu'èron de Castèu-Reinard, o belèu de Cavaioun, enfin, basto ! Acò fai pas rèn...
Adounc vous disiéu que dous parèu d'ami avien decida de parti ensèn pèr si vacanço, e pèr n'en bèn aprouficha anarien faire de «  caravaning ». Avien bèn ourganisa soun viage, e pèr pas pati de la calourasso, qu'à-n-aquelo epoco i'avié pa'ncaro la climatisacioun dins li veituro, decidèron de roula de niue.
Au bout d'un tèms, li femo aguènt proun blaga, coumencèron d'agué som ; e durmi dins la veituro, es gaire counfourtable ; alor, mau-grat que siègue enebi, se diguèron que la niue i'avié belèu gaire de gendarme sus la routo e decidèron de s'ana jaire dins la caravano. Tant lèu di, tant lèu fa..
Fasié caud, se meteguèron à soun aise, en pichoto camiseto de niue.
E roulo que roularas ! Mai venguè un moumen que lis ome aguèron envejo de soulaja un besoun quichant ; alor s'arrestèron au proumié pausadou de l'auto-routo pèr escampa d'aigo..
E aqui, li femo se derevihèron, e s'avisant que la veituro èro arrestado, se diguèron qu'èro lou moumen de n'en prouficha pèr ana au privat.
Mai la destinado es quauque-fes crudèlo ! Lis ome sourtiguèron d'un coustat, d'enterin que si femo rintravon d'un autre; e countènt de se senti mai lóugié, reprenguèron soun camin sènso se soucita de rèn.
Aï! queto souspresso quouro li dos amigo, sourtènt dóu pàti, s'avisèron que i'avié plus ni veituro ni caravano....E coume faire, en pleno niue, vestido de si pichòti dentello lóugiero, au bord de l'auto-routo ? Faire de meno-me? Acò èro trop riscous.. ( avien ges de telefounet barrulaire, acò eisistavo pa'n'caro)
Avisèron alor un poste de secous em'un telefoune ; alor sounèron, e li gendarme fuguèron lèu aqui pèr li mena au poste, après li aguè cuberto pudicamen emé si vèsto. Tre qu'aguèron counta soun auvàri, dous moutard se gandiguèron sus l'auto-routo pèr retrouba lis ome que countuniavon sa routo coume se de rèn noun èro.
Li faguèron arresta e ié demandèron de durbi la caravano ; nòstis ome n'en menavon pas large, se cresènt de trouba li femo ajassado. Mai de bado ! Queto souspresso de trouba degun aqui dedins !
Mai vaqui que, escourta pèr li moutard, anèron à la gendarmarié e ié retroubèron si femo, enfin rassegurado. L'istòri nous dis pas se li gendarme ié dreissèron un verbau....                                    

Michello                      


                                                                                                    
Aquelo tubo !

Iéu, que pèr resoun de santa lou la m'es enebi, emplegue pèr la cousino o la pastissarié, de la de ris o d'amelo. E sus uno d'aquéli bouito, vaqui ço qu'ai legi ! ( èro marca en anglés) :

« Osco ! Sian «  lou Pont », uno pichoto soucieta famihalo, dins un pichot vilage dóu nord de l'Italìo.
Sian uno entrepresso famihalo au sèns propre dóu terme. Uno soucieta de maire, fraire, fiéu e tanto, bèu-paire e nebout.
Adounc, se voulès travaia pèr nàutri, lou biais qu'es proubable lou mai simple, es un maridage . »

Alor, s'acò vous agrado, vous baiarai l'adrèisso....

Michello

Un pau sadoulo

Quand èro pichoto, i’avié dins moun vilage uno dono vengudo de la vilo que s’èro messo à abari quàuqui pichòti galino, de poumpouneto, pèr ié teni coumpagno.
De longo ié parlavo, li prenié dins si bras, li poutounejavo, de cop ié metié de riban, ié netejavo li pato e lou bè…
Un jour que passère en jougant davans soun oustau, veguère li poumpouneto faire de zigue e de zague e marcha sus lou quiéu. Forço esmougudo, anère lèu trouba la dono pèr nié demanda ço qu’arribavo à sa voulaio.
« Te n’en fagues pas mignoto, me respoundeguè la patrouno di galino, es rèn ! i’ai soulamen baia un pau d’aigo-ardènt ! »
Anno Laberinto                                              


Secaresso d’estiéu

La secaresso es aqui. Tóuti li gèns penson qu’à la plueio que vèn pas.
Un jour moun ouncle d’Ate que parlavo amé moun paire, ié diguè :
 « Quouro espères li sabato d’un mort, marches long-tèms ! »

Andriéu


La capeludo

Tóuti lis an, la capeludo venié à la Bastido-auto ; dempièi quàuquis annado, la vesien plus ; e vaqui qu’aquest’annado 2017, s’es entournado un bèu matin davans l’oustau sus la platano.
Tóuti li matin, cantavo pèr apela sa mouié pèr que venguesse l’ajuda à faire soun nis fin d’agué uno nisado.
                                                                        


Jano-Mario

Prouvèrbi (sus li cat)

La niue, li cat soun gris.

Li cat fan pas de chin.

Bon cat tourno à l’oustau.

Emai toun cat siegue larroun,
Lou cassés pas de la meisoun !

Quand lou cat viro lou quiéu au fiò, marco fre.

Quand lou cat se freto l’auriho,
Lou tèms viéu se reviho.


Sant Jan lou meissounié (cansoun)

Sus li blad l’estiéu dardaio,
Meissounié venès lèu !
Lèu en man, prenen li daio,
Li voulame e li rastèu !

Fasen coume nòsti paire,
Pèr un grand signe de crous,
Coumencen nost’obro,fraire,
E que diéu fugue emé nous !

Voulèn, nautre, que ta fèsto
Se celèbro pèr tout liò,
E d’avaus e de genesto,
Que t’alumon un grand fiò.

E la drudo segnouresso
Nosto terro i champ daura
De bonur e d’alegresso
Te vesènt trefoulira.

Refrin:
Grand Sant Jan
Lou meissounié
Benesisse tis oubrié !
Grand Sant Jan
Lou meissounié
Benesisse tis oubrié !
Grand Sant Jan.

Jano-Mario