mardi 26 janvier 2021

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°95: « Lou masco lou rènd pas mut ! » Desèmbre 2020

 


Crounico dóu counfinamen


Sabe plus eisatamen despièi quand sian mai counfina...

Li jour se desgrunon l'un après l'autre, pasiblamen. L'autouno s'es bèn istala, pichot à pichot li temperaturo demenisson coume li jour.

Calamo.

Au bout dóu prat, lou bàrri di Mount de Vau-Cluso s'estiro e s'esperlongo, deja nega dins la neblo que mounto de la terro. Sus lou blu genciano dóu cèu d'aquelo fin de journado, li branco nuso di figuiero estiron si det nouselu. Un pichot ventoulet fai dansa li fueio dis aubo, jauno d'un coustat, argentalo de l'autre ; or e argènt danson lou brande à l'entour d́óu pege dis aubras.



Calamo.

Quihado au fin bout de sa cambo loungarudo, à dos o tres mètre d'aut, un bouquet de capitulo de flour vióuleto se balanço emé l'aureto. De tèms en tèms fai soun apareissudo davans la fenèstro coume se me venié saluda, belèu me gramacia que i'ai sauva la vido. Mai vous l'ai pas presentado !

Aquelo planto se dis : dalia imperiau. Si fueio soun proun longo, coumpausado, dispausado l'uno en fàci de l'autro coume s'embrassavon la tijo. La tijo ? Sèmblo un bambou ; en aut de la tijo, la cimo fai coume uno courouno de capitulo adourna de lòngui petalo mauvo.



Aquelo planto me fuguè baiado l'an passa ; l'ai istalado davans moun burèu que la muraio fai un recantoun, un cagnard bèn à la sousto dóu mistrau. A la primo, ai viha sus la tijo tre qu'a coumença soun crèis ; li cacalaus se n'en coungouston, m'avien di. La niue ié boutavo un grand vas dessus pèr l'apara d'aquéli destrùssi. Quouro fuguè proun auto l'ai enviróutado de couquiho d'iòu escrachado à l'entour de soun pèd. Sabe qu'acò, li limaço l'amon pas, lis empacho d'esquiha.Cade matin levave li cacalaus que se n'aprouchavon. E maugrat tout acò, un jour descurbiguère qu'avien rousiga sa tijo jusqu'au mitan, à sèissanto centimètre d'aut, e lou bout pendoulavo tristamen...Dequé faire ?

Ai bouta tout à l'entour dóu rode rousiga de pichòti tijo de bos e i'ai fa un bendage emé de teissut. E ma fisto, l'ai sauvado ! Après quàuqui jour a recoumença soun crèis, e a desveloupa, à coustat d'aquelo cresto, uno secoundo tijo ( pèr cas que lou destrùssi venguèsse mai!)

Queto joio de la vèire flourido !

Despièi quàuqui jour mi tartugo se soun embarrado ; tóuti li cinq dormon di tres pèr sièis mes. ( quant fai tout acò?)

19 de Nouvèmbre :

Vuei un mistrau jala s'es mes à boufa coume un perdu ; fai toumba li darriéri fueio de platano e lis amoulouno ; aurai plus qu'à lis acampa.

Aquest an avèn manja quàuqui cop de champignoun : de mato e de piboulado ; se sian coungousta.



Deman es lou jour dóu vin nouvèu ; mai ounte se vai pousqué tasta, li cafè estènt barra ?

Queto marrido epoco sian en trin de passa ! Lèu, lèu que fuguen sourti d'aquel an dóu bissèst que nous carrejo tant de malastre.

Pamens, dins tout acò, adematin ai après qu'à la glèiso de Sant Savournin, moussu Perdiguier, coume chasqu'an, es en trin d'alesti sa crècho, e chasqu'an ié pourgis de nouvèu santoun anima, que retrason la vido vidanto de nòsti vilage à passa tèms. Aquest' an es li garançaire que fan soun intrado. I'aura au mens quicon de bèu dins tout acò


.E quand sian à parla de crècho e de santoun, ai legi dins lou journau e vist sus la cadeno «  Youtube » qu'uno santounièro a crea un nouvèu santoun : lou proufessour Raoult, aquéu de la clourouquino !



22 de Nouvèmbre.

Adematin la vièio avié bèn tamisa, tout èro blanc. Aièr aviéu agu la bono ideio de culi tout ço que soubravo encaro au jardin : de coucourdo, quàuqui pichòti merinjano e de poumo d'amour maduro.



Feni pèr aquest an !

D'après ço que dison is enfourmacioun, sèmblo que lou couiounas coumenço un pau de moula ; belèu qu'anan pousqué sourti pèr faire li croumpo de Calendo ?

Belèu qu'anan pousqué faire Nouvè emé nòsti famiho ?


Michello


I'a quàuqui jour qu'ai reçaupu li recoumandacioun óuficialo pèr faire se crècho. Alor lis ai revirado en prouvençau pèr vous ajuda.

Michello





Proutoucole pèr establi li crècho pèr Calèndo 2020


1- Pas mai de quatre bergié saran autourisa dins la crècho. Tóuti dèvon carga lou masco e respeta l'aluenchamen souciau.


2- Jóusè, Marìo e l'enfant Jèsu poudran resta ensèn, estènt que fan partido d'un meme group famihau.


3-L'ase e lou biòu déuran deteni un certificat de noun countaminacioun remes pèr l'AFSCA.


4-Li Rèi Mage saran coustrènt à-n-uno quaranteno de quatorge jour, qu'aguèsson o noun un tèste Couvide negatiéu, estènt que vènon d'en foro de l'espàci Shenguen.


5-La paio, la moufo, li branco de sap e àutris adournamen saran desenfeci emé d'alcol.


6-L'ange que subre-voulo la crècho sara pas autourisa à l'encauso de l'efèt pouverejaire proudu pèr lou batedis de sis alo.


7- Lou cor sara redu à-n-un soulet participant à l'encauso dóu risque de countaminacioun.


8- Ges de pastre de mai de 65 an, categourìo à risque.


9- Tóuti li participant que soun pas necite ( rouman, pescaire, etc...), soun enebi.


10-Pilate esplicara à tóuti li participant autourisa, coume fau se lava li man.


Ma pichoto crècho: ai pas respeta lou proutoucolo!!!

                                                                                                                    Michello

jeudi 21 janvier 2021

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°94: « Un tèms atupi, vaqui sa respelido! » Nouvèmbre 2020

 

Nouvèmbre






Touto la niue lou vènt a gouissa souto la porto ; touto la niue l'auro a enviróuta l'oustau, a fa vira uno voulado de fueio morto que s'es abatudo sus lou bescaume. Lou cèu plouro. Sus l'aglanié ourgueious, l'aigo toumbo e regoulo, lis aucèu atrista soun amaga souto li bos, an perdu sa voues, si crid, si retournello, espèron, à la fes peginous e paurous. La barriero es barrado, se vèi passa degun, ges d'oumbro furtivo sus lou camin que briho, chascun rèsto à soun oustau.

Ouro sourno d'autouno, lou jour a deja mes soun vièi bounet de niue.


Tèste de Lapeyre-Barthelemy de Sablet

Reviraduro de Jano-Marìo


La bouito de courduro



La bouito de courduro de ma maire, un pichot panié barradis, èro clafido de tresor...

Tóutis aquélis eisino m'espantavon, me pivelavon, e li sourtiéu à cha uno pièi li sarrave mai emé suen, dóu tèms que ma maire s'afeciounavo à pedassa lou linge.

-Digo-me, ma chatouneto, auriés pas vist moun iòu pèr sarci li debas ? Es plus à sa plaço..



Aquest'iòu  tambèn me pivelavo ; gaubeja pamens dins un bos dur, èro tout trauquiha de cop d'aguïo, testimòni de tóuti li causseto traucado qu'avié visto passa d'annado de tèms. Uno autro d'aquélis eisino m'agradavo perèu proun, èro lou mètre riban de telo cirado roso, un pau gausi ; lou roulave e lou desroulave pèr verifica si chifro que d'ùni èron proun esfaça.

I'avié encaro uno meno de librihoun de teissut emé sa cuberturo broudado au poun de crous ; dedins i'èron arengueirado tóuti lis aguïo pèr courdura, pouncho en bas, de fino, de mai grosso, de tras que grosso, de que soun fin bout èro pas pounchu. Pièi un pichot couissin clafi d'espinglo, e uno meno de pichot ferre de chivau pèr arrapa lis aguïo e lis espinglo, un eimant.



E li dedau ! N'i'avié de pichot, de mai gros, de menudet, d'ùni un pau enclouta ; lis assajave tóuti. Pièi fasiéu lou comte di bóubino de fiéu de mant uno coulour : fiéu pèr courdura, fiéu de lano pèr sarci li debas, fiéu pèr brouda. Ié caupié tambèn de tros d'elastico, de boutoun, de crouchet, de riban, e un afaire pèr enfiela lis aguïo, uno croio pèr marca sus lou teissut, e de cisèu : de pichot, de gros, de pounchu, de mince, e meme un emé de pichòti dènt pèr coupa mai poulidamen lis estofo....

Dins l'armàri, à coustat d'aquelo bouito di tresor, i'avié une autro bouito de ferre un pau rouviha pèr endré, e se poudié encaro legi en letro daurado sus lou found blu founsa : «  Biscuits Brun » .



Ié chabissien aqui dedins uno moulounado de boutoun de touto merço e de tóuti li coulour, tout ço que soubravo di vièi vèsti trop gausi que fenissien «  i pato ». Alor ma maire me li fasié tria, e lis arrengueirave pèr dous, coume li pichot à l'escolo avans de rintra dins sa classo, o encaro coume lis enfant de la coulounio de vacanço que vesian passa, l'estiéu, pèr camin.

Pièi emé de tros de fiéu estacave ensèn tóutis aquéli qu'èron parié ; n'i'avié qu'èron de beloìo vertadièro : boutoun de nacro, tant poulit que lou dedins d'uno couquiho d'ùstri ; aviéu meme descurbi quàuqui boutoun negre poulidamen taia dins de jaiet. Aquéli boutoun, lis ai garda, mai sabe pas ço qu'es avengu de tóuti lis àutri tresor quouro ma maire s'enanè à Santo Repausolo.

Plus tard me siéu avisado que lis eisino pèr courdura pivelavon toujour lis enfant, bord que mi dous drole, estènt pichot amavon perèu de furna dins ma bouito de courduro.

Pièi la rodo a vira, lou tèms a passa, e à soun tour mi felen venguèron éli tambèn jouga emé mis eisino pèr courdura ; lou mai enrabia èro Batisto que supourtavo pas que li causo siègon mau rejouncho ; à chasque cop que venié à l'oustau, s'afeciounavo pèr ranja tout acò : arengueira lis espinglo pèr coulour. Quàuqui fes anave de vèspre garda mi pichot vesin quouro si gènt i'èron pas, e adusiéu ma bouito e mis oubrage pèr courdura ; e Massime tambèn fasié l'enventàri ; ço que l'espantavo èro l'iòu de bos, voulié saupre coume acò s'emplegavo, e un jour m'aduguè pèr acò uno de si causseto traucado que me fauguè sarci pèr ié moustra en dequé servié aquel iòu !

Aro, soun grand, mai i'a gaire d'acò, Massime se ramentavo encaro de l'iòu que m'avié servi pèr ié pedassa sa causseto.

Sabe pas se li generacioun que van segui auran lou lesi de jouga em'acò, bord qu'à l'ouro d'aro, li causseto traucado e li vèsti gausi, i'a plus degun pèr li pedassa..


Michello



Marrido sesoun


Óutobre toco à sa fin ; sian passa à l'ouro d'ivèr e acò fai de lòngui vesprado.

Après la plueio, lou tèms s'es mai refreja, e sus lou cop de cinq ouro de vèspre un pichot frejoulun vous aganto ; fau rintra sènso faire trop d'alòngui.

À coumta de nòuv ouro de vèspre, i'a lou curbo-fìo e s'ausis plus de brut ; lou campèstre, à moun entour, vèn segrenous, i'a plus que la machoto que miaulo en voulastrejant d'un aubre à l'autre


. Alin, de chin, belèu sousprès pèr la calamo, japon. Dins lis oustau di contro-vènt barra, lou marrit fenestroun, coume cade jour dèu escudela tóuti li marridi novo : li mort, li que soun en reanimacioun, lis enfeci pèr lou Couvide, e pièi de garrouio, de muertre...

En queto epoco sian ?

Se parlo mai de counfinamen... e tout sèmblo que n'en prenen mai lou camin. E sabe pas mounte anan.

Pèr parla d'aurre e pas toumba dins la malancounié e la desesperanço à l'encauso de tóuti aquéli malastre, fau remira la naturo que pèr celebra l'autouno a desplega tóuti si dauraduro, touto sa paleto de jauno, de rous e de rouge pèr pinta, un pau d'eici, un pau d'eila, li colo, li ribo, l'orle di champ, li vigno. Este sèr, coume sourtiéu pèr ana estrema mi galino pèr la niue, la luno, dins soun plen, s'aubouravo darrié li gràndi piboulo dóu jardin ; tout à l'entour, l'ourizoun tremoulavo dins de vapour rousenco avans de cabussa dins la niue.



I'a quàuqui jour d'acò, ai agu la souspresso au jardin, de descurbi de poulidi flour vìóuleto enviròutado dins de lòngui fueio fino ; de sa courolo sourtien de long estimate rous... lou safran! I'a quàuquis annado, aviéu mes en terro quàuqui cabosso d'aquéu croucus, pièi, coume res n'en sourtié avieu pensa que li gàrri o àutri destrussi lis avien degaia, mai aqui, li vesènt flouri me siéu rapelado que falié espera au mens dous o tres an avans de faire sa recordo.



Ai uno de mi galino que me fai souvènt de gros iòu de formo un pau estranjo, soun tout frounsi e semblon escrincela ; belèu uno artisto, uno man-fado dóu groupioun !



E vaqui, coume l'avian pressenti, sian mai entoupina, vo encacalausa o encaro... counfina. Lou gouvèr dison que volon arresta lou flèu pèr que pousquessian passa Nouvè en famiho.. mai crese que Nouvè sara pas noste nouvè abituau.

Ço que m'agrado t́óuti lis an, es la pountannado que precedis la pountannado calendalo : ana remira li poulidi crecho un pau de pertout, ana escouta de councert de musico sacrado, de cant tradiciounau de Nouvè, ana remira li veirino esbrihaudènto, poulidamen agensado, lis adournamen, pèr carriero, tout acò reviéudo moun amo d'enfant. Pièi i'a lou plasè d'alesti tout ço que fau e adourna l'oustau pèr aculi tóuto la famiho dins la joio e l'estrambord.

Nous rèsto qu'à espera de jour meiour.


Michello