mercredi 14 octobre 2020

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°92: « à l’ouro di masco » Setèmbre 2020



 

L’espeia…riche


L’ome a en’èu uno grando richesso

De forço e de vido e de-fès de vertu.

L’argènt es un biais mai noun es sufisènt.

Tout èstre vòu mena uno vido de duquesso !...




L’istòri d’un espeia n’es un testimòni.

Vivié sènso espèr, quistant si besoun,

Couchant pèr-aqui, pèr-eilà e dins tòuti li recantoun,

Sus un marrit bourras, soun soulet bagage.




Mouriguè un jour ; si nipo fuguèron coupa

Pèr li crema ; ié troubèron, hoi !suspreso,

Courdura dins li replé – liuen d’èstre uno mespreso,

Un bihet de doular amé forço picaioun.


Se lou paure espeia avié sachu aquest bèn-èstre,

Aurié pas trima, davans un cafè negre

Acoumpagna d’un pan trop pausa, sènso espèr,

Soul mejan de subre-vivènço dins soun sejour campèstre.


Tau es tambèn lou cas d’un masié que mouriguè

Arrouina e ignourant que gisié souto si terro

D’aur en quantita, noun de marridi pèiro !...

Sènso secous di prestaire que l’aurien secouri.


Mouralita :


Argènt noun es bonur, lou que lou detèn

Deja paure en santa, sènso vido espiritualo,

Es coume aquest espeia que viéu dins la carriereto

Riche sènso lou sabé, que mouriguè sènso soustèn.


Andriéu Gastou

(reviraduro en prouvènçau pèr Michèu)


Dequé i'a de nòu ?



Cresiéu qu'aurié fini pèr s'enana, aquéu «  couiounasvirus », mai lou vaqui mai, trufet, lèst à nous agarri; e zóu mai li masco !

Mai tout acò me fai chifra....

Cade jour nous anouncion de milié de nouvèus enfenouia, mai fin- finalo n'ia gaire dins lis espitau nimai gaire que n'en defunton. Alor, dequé se passo ? Ounte soun li malaut ? Uno epidemìo sènso malaut, aquelo empego ! Chascun ié vai mai de la siéuno e se ié coumprèn plus rèn. Mai me demande s'assajon pas de nous faire pòu fin de nous faire teni tranquile, lèst pèr ana se faire vacina quouro aquelo poutingo sara adoubado  e belèu encaro pèr vèndre de masco, bord que despièi que se soun avisa que defautavon, i'a un fube d'entrepresso que se soun messo à-n-en fabrica ; aro, li fau escoula...



Mai aro, me sèmblo que li causo an chanja e que la situacioun s'enverino mai : vuei , mai de 8000 nouvèu malaut, soun en trin d'alesti de lié de reanimacioun dins lis espitau, e l'especialisto de la malautié «  couvide 19 » disié de vèspre à la radiò que lou gouvèr anavo prendre de mesuro dins li dès jour pèr apara li «  senior », valènt à dire li vièi. Basto que nous entoupinèsson mai pas !


Pèr parla d'aurre, bord que coume iéu de segur que de tout acò n'avès voste proun, nous avien anouncia uno calourasso encaro mai forto qu'en 2003... Crese que se soun un pau engana ! Ai pas trouva que fasié tant caud qu'acò, e n'en siéu urouso, bord que la calourasso la suporte pas e me lèvo touto voio. Crese qu'es la secaresso que nous fai lou mai pati, encaro que iéu, siéu pas de plagne, ai lou Canau de Vau-cluso que ribejo moun jardin sus touto sa loungour, e d'aigo, n'en vos ? N'en vaqui...




Aquest an, sian dins l'an dóu bissèst, e se dis qu'acò porto malan ; es de remarca que li causo s'endevenon pas coume d'abitudo : a pas plóugu pèr Pandecousto, nimai pèr la sant Medard e la sant Barnabèu.

Uno bono causo, pamens, ai remarca que li bouis èron pas enfeci pèr la piralo que ié devourissié tóuti si fueio ; Mai au contro d'acò, de mouissau, de guèspi e de cime, n'en manco pas ! Aniue, vese li rato-penado que voulastrejon à touto zuerto tre jour fali et touto la niue ; an de pan à la pastièro pèr empassa tóuti aquéli bestiouleto.



Amé la secaresso, i'a mai lou fiò que lampo un pau de pertout, e tout aro ai mai vist passa li boumbardié d'aigo que i'anavon. Urousamen, lou mes d'Avoust se sara pas acaba sènso plueio ; m'a fa plesi , dissate de vèspre, d'ausi lou tron e la raisso que toumbavo sus ma téulisso..

Sabe pas ço que se passo mai ai vist sus dous de mis aubre, l'éurre que secavo ; sus uno vièio pruniero, e lou mai estounant, pèr l'autre, es que creis sus uno figuiero que si racino soun dins l'aigo, de segur que crebo pas de la se ; belèu un nouvèu destrùssi ?

I'a quàuqui jour que li cigalo an feni de canta, adeja avans la plueio ; en mai d'acò, la calourasso a feni, li niue soun fresco, e es mies ansin.

Aquest an, lou jardin a gaire douna ; d'abitudo, de poumo d'amour n'i'avié à bóudre, falié de longo estaca li plant que s'afoundravon souto lou pes di fru ; memo causo pèr li merinjano ; aquest an, n'auren gaire manja, me n'en fau meme croumpa ! Cresiéu qu'èro à l'encauso que i'ai pas pouscu bouta de femié, bord qu'au mes de Mars erian counfina, mai sèmblo qu'es pas acò ; mant uno persouno m'an di la memo causo. Sarié-ti encaro un cop dóu bissèst ?


Michello


Li tartugo barrularello


Aquéli dous darnieris annado, ma tartugo Frago, mau-countènto d'èstre de longo embarrado dins soun pargue, avié decida de s'espaceja un pau foro dóu claus. Que de soucit que me faguè faire! Jujas un pau : lou proumié cop l'ai retroubado après l'aguè cercado trege jour de tèms ; lou segound cop, l'ai plus cercado, o gaire, me disènt qu'aviéu gaire de chanço aqueste cop que siegue mai anado encò d'un vesin. Aviéu soulamen pòu qu'aguèsse barrula dins lou canau que ribejo lou jardin. E queto fuguè pas ma souspresso e ma joio de la retrouba, un mes e miejo après, dins lou jardin ounte s'èro istalado dins un rode fres, à coustat di taulo d'ensalado e de frago !



Alor aquest an, à la primo, me demandave : dequé me vai mai faire? Aro qu'a pres lou biais pèr s'enfugi, de segur qu'assajara mai. E aviéu qu'uno pòu, aguènt ausi d'istòri de tartugo matrassado, chapoutado pèr de tounduso d'erbo, es que i'arribèsse la memo causo. Pèr l'apara d'aquéli malo-aventuro, dóu tèms dóu counfinamen, ai neteja lou claus, coupa li branco de plumachié ounte aurié pouscu s'acrouca pèr escarlimpa lou cledis e se debaussa.

E l'estiéu a passa, Frago s'es tengudo mai tranquilo que lis àutris estiéu, a pas fa soun plantié. Belèu que dins si pensié de tartugo avié coumprès que me fasié faire de marrit sang, e que de tout biais, s'entournarié mai emé si sorre.

Mai vaqui que li causo s'endevènon coumico bord qu'en liogo d'agué uno tartugo de mens, n'aguère uno de mai !

A la fin dóu mes de Jun, moun vesin me venguè souna pèr me dire qu'avié vist uno tartugo dóu coustat de la muraio de soun jardin, e me diguè : « Ai pensa qu'èro vostro coume sabe que de fes que i'a n'i'a que s'enfugisson ! » Coume lou pensas, tout d'uno me siéu di : «  Es mai Frago que fai di siéuno » Mai m'avisère lèu qu'èro pas Frago, nimai uno de si sorre, mai uno tartugueto d'uno autro espèci qu'aviéu jamai visto.



Sa carabesso redouno es pas dessinado d'escaumo acoulourido coume lis autro, es de coulour pulèu verd founsa, a de pauto fino emé, à-n-aquéli de darrié, tres lònguis arpo croucudo, à-n-aquéli de davans de taco jauno, e sa tèsto es adournado de moutiéu d'un bèu roujo de courau. Tre que la prenguère dins mi man, sentiguère quaucarèn que boulegavo en souto, èro coume se sa carabesso èro barradisso! Aviéu deja entendu parla d'aquéli «  tartugo-bouito » mai n'en aviéu jamai visto, e fuguère tout d'uno counvincudo qu'èro acò . D'efèt, aquéli tartugo podon coumpletamen barra sa carabesso bonodi uno articulacioun qu'an au mitan de soun plastroun.

Coume faire ? L'ai messo emé mi tartugo, dins soun pargue pèr que i'arribèsse pas malur, e siéu toujour en bousco de si mèstre bord que de segur s'es enfugido d'un jardin e que d'ùni la cercon...

Chanja de rode, chanja de mèstre, ansin vai la vido di tartugo !


Michello