dimanche 4 juin 2023

Lou journalet dóu Pont de Garanço N°120: « Amé de proujet plen lou cascavèu ! !» Mai 2023

 

1      

 

 

 

                                     Digo-me Papet !

 

Papet, ai ensaja de trouba un mejan simple pèr calcula ço que m’as prepausa : 3x4x5 : (3+4+5). N’ai tout simplamen fa lou calcul, mai crese que voulies que trobe un mejan mai simple. Te demande dounc de veni à moun ajudo.

 

As ensaja e as pas trouba. Es pas grave. Te lou vau esplica.

Prenen lou cas generau  (n-1)n(n+1) : (n-1 + n + n+1) amé n entié superiour à 1 e ensajèn de lou simplifica :

Acò douno tout de suite : (n-1)n(n+1) : 3n

Après simplificacioun pèr n, óutenèn : (n-1)(n+1) : 3

Ansin, sufis de multiplica lou proumié amé lou tresen e de divisa pèr 3.

 

Me n’en dise pas mai Papet ; vau ensaja amé 3x4x5 : (3+4+5). Lou resultat, s’ai bèn coumpres , s’óutèn en calculant 3x5 :3

Ço que douno 5.

 

Meravihous, pichot. As tout coumpres. Me demore à te mountra que lou resultat es pas toujour un noumbre entié ; se prenes pèr eisèmple  2x3x4 : (2+3+4) vas óuteni : 8/3. Se lou noumbre dóu mitan es pas un multiple de 3, l’un di dous autre sara un multiple de tres ; ço que dounara alor un entié.

 

Amé tu, Papet, tout s’esplico meravihousamen. Ansin :

27x28x29 :(28+29+30) es un entié alor que 29x30x31: (29+30+31) es pas un entié e ço sènso n’en faire lou calcul.

 

Pichot, sies en trin de descubri la forço di matematico. Vaqui pèr acaba un poulit resultat que te demande de m’esplica :

1x2x3x4x5 : (1+2+3+4+5) = 8. Pèr t’ajuda, te fau utilisa lou resultat precedènt.

 

Ai trouba. 1x2x3x4x5 : (1+2+3+4+5) se póu escriéure :

4x5x6 : (4+5+6) ; ço que douno 4x6/3 = 8.

 

Osco pichot ! Fai-me un poulit poutoun.

 

                                         Lou Papet Michèu

 

                            En Mai, fai ço que te plais !

 

12 d'Abriéu.

Miracle ! Plòu....

Lou tèms s'es ensourni tout d'uno ; ai just agu lou tèms de rintra. De mi fenèstre me chale de vèire la plueio ; e plòu li petalo di cerieisié, de blanc sus lou verd de la tepo. La naturo dèu èstre d'à geinoun pèr gramacia lou cèu !

7 de Mai :E despièi aquéu jour benesi, plus rèn... aleva de cop que i’a de quàuqui gouto que fan se leva un gros mistralas que sèco mai tout.

Vuei, la meteò nous avié anouncia de chavano, ai bèn cresegu que sarié verai, mai de bado ! entendiéu lou « tambour di limaço », alin, bèn liuen, mai au nostre rèn...

En mai d’acò, a coumença de faire caud...

Marrido pountannado, i’a plus rèn que vai...Forço gènt soun dins l’ànci : la vido de mai en mai carivèndo, la secaresso que nous soucito tóuti en Prouvènço, li garrouio, li muertre, li manifestacioun contro lou gouvèr, e n’en passe...I’avié jamai agu tant de vioulènci dins lis espitau, li malaut e si famiho,

mau-countènt picon sus aquéli que soun aqui pèr li sougna, liogo de li gramacia.


Poulit moumen :


Ai agu un grand moumen d’esmougudo la semano passado : regardave pèr la fenèstro la maire e lou paire pimparrin que vanegavon sènso relàmbi pèr adurre la mangiho à si pimparrinot abrama ; pièi n’en veguère un curious que se boutè à baneja pèr regarda pèr lou proumié cop l’endeforo de la cabaneto ounte èron nascu : sourtiguè d’en proumié la tèsto, regardavo de tóuti li coustat, pièi sourtiguè un pau mai soun pitre, pièi s’envoulè e se pausè gaire liuen sus uno branqueto ; pièi, à cha un, n’en veguère sourti sièis ; lou vanc èro douna, e lou parèu countunié de i’adurre de mangiho aqui ounte s’èron pausa. Quàuqui jour de tèms lis ausiguère bresiha, parèu e pichot se respoundien, pièi an degu s’aliuencha, chascun de soun coustat, faire sa vido d’aucèu.

Chasque matin vese un pivert que vèn pita dins lou prat, pièi se bouto à pica la rusco d’uno piboulo avans de mai s’envoula.



Atualita :

Emé li manifestacioun anti-gouvèr, contro la reformo di retreto, fuguè lou tourna di « casseiroulado », valènt à dire faire de brut en picant sus de casseirolo au moumen que lou presidènt o li menistre fan si dicho, un biais pèr dire que lou pople es pas countènt. La casseiroulado es uno manifestacioun vièio de mant un siècle qu’avié despareigu après 1848 e qu’es revengudo despièi 2011 emé lou mouvamen « lis endigna ».


En Australìo, un pescaire a despareigu, l’an retrouba dins dous croucoudile ; emé si coumpan, èron ana pesca dins un rode ounte n’i’a forço ; si coumpan avien entendu un plang esfraiant, pièi plus rèn... Mai qunto idèio !!!

En Anglo-terro, an enfin pausa la courouno sus la tèsto de soun rèi e de sa rèino ; qùnti fèsto ! Dins la glèiso, dóu tèms de la ceremounié que durè dos ouro de tèms, se vesié lou princihoun Louvis, felen dóu rèi, que s’enuiavo, lou paure ! a tout just cinq an, e me siéu pensado : aquéu pichot saup pas qu’un jour belèu, sara sus sa tèsto à-n-éu que se pausara la courouno. Mai sarai de segur plus aqui pèr lou vèire ! La vèio d’aquelo fèsto avien arresta un « suspèt » arma gaire liuen dóu palais reiau.

A Seoul, ( Courèio dóu Sud), un estudiant que vesitavo un museon a rauba e manja uno banano qu’èro fissado sus uno « obro d’art » !!! Avié fam, e obro d’art o noun, acò ié faguè ligueto...

A Draguignan an decida de faire, aier, un roumavage à sa Santo patrouno, Santo Rousselino, pèr ié demanda de plueio. I’avié un evèsque, de prèire e li mounjo de la Counsoulacioun. Quouro s’entournèron, i’aguè quàuqui gouto de plueio...




I’a sèt cents an que naissiè à Toulouso « l’Acadèmi di Jo Flourau ». Lou proumié prèmi es uno viouleto d’or.

9 de Mai :

Miracle ! A mai plóugu ( un pichot pau....) vuei !

O, èro pas uno grosso plueio, mai acò a dura tres o quatre ouro de tèms e meme se sufis pas pèr regounfla li napo freatico, aura au mèns fa plesi à la naturo.

Descuberto :

I’a d’acò quàuqui jour , ai fa uno descuberto, dins moun jardin : ai trouba uno roubisso ( vo « flour dóu masclun ») Aquelo planto qu’es à mand de desparèisse, se n’en trobo plus gaire, e soulamen dins li champ de blad ( se an pas reçaupu lou deserbant). Quouro ère uno chatouneto, me souvene que n’i’avié forço, l’apelavian « gouto de sang » e n’en fasian de bèu bouquet. Mai emé l’emplé di deserbant chimi, an feni pèr quasimen desparèisse, coume lou blavet e la niello di blad.


Alor, aquelo roubisso dins moun jardin ? Segur que sa grano devié èstre dins lou femié qu’aviéu mes l’an passa au jardin, femié de chivau, emé de paio. Alor l’apare, belèu que samenara si grano...

Poulido istòri :

Aièr ai entendu uno poulido istòri : Es un cirourgian que disié : Vuei avèn óupera uno chatouno de sèt an. Falié un pau de sang e n’avian ges de soun group ; lou fraire bessoun de la chatouno, éu, n’avié.. Alor demandère à- n-aquéu drouloun se poudié n’en douna un pau pèr sauva la vido de sa sorre ; un cop qu’aguèron pres au pichot ço que falié, lou drouloun demandè: « E iéu, quouro vau mouri ? »Lou medecin lou rassegurè e diguè : « Cresié d’aguè douna sa vido à sa sorre. »

Mai en realita, avié bèn rendu la vido à sa sorre.

Poulido istòri !

                               La « dous chivau » !

Parèis qu’es la veituro que li francés amon lou mies !!

Soun istòri :


En 1934, la marco « Citroen » devèn la prouprieta de la firmo « Michelin « ( aquéli di penéu) ; soun patroun, Pèire Boulanger rèsto à Clermount-Ferrand. Un jour que travessavo lou marcat de la vilo, demié li carretoun, lis ase, li carreto, se retrobo blouca dins un encoumbro.

E es aqui que ié vèn l’idèio de fabrica uno veituro eisado à mena pèr carreja li proudu dóu marcat.

Falié uno veituro fisablo e pas carivèndo, que tóuti la pousquèsson croumpa, e que posque ana ounte que

siegue e pèr qunte que siegue : medecin, curat, fatour, veterinàri...emai que posque carreja quatre persouno e 50 kilo de tartifle, tout acò dins de marrit camin.

La « dous chivau » vai èstre presentado pèr lou proumié cop en 1948 au publi dóu saloun de l’auto e fuguè coumercialisado l’an d’après.

Aquelo veituro presentavo un autre atous : lou refrejamen dóu moutur pèr l’èr : ges de radiatour, de durito, de liquide de refrejamen que risco de jala. Es tras que simplo, chascun pòu l’entreteni e meme la repara, es « increbablo » !

. Aro, a mai de setanto an e rèsto la veituro que li francés preferisson, en mai d’acò, plais tambèn i jouine.

En Franço, i’a mant uno assouciacioun dis ami de la dous chivau qu’an pèr toco d’apara aquelo veituro mitico. E sabe que i’aura bèn-lèu un rescontre internaciounau di dous chivau en Souisse.

Sa deviso : » A bord de la « deudeuche », l’on pòu agué que lou sourrire » !

 

                              Michello ( sourso : la telaragno)

 

 

                                   Sarsifi di prat

 

Barbabou, barbo de menoun                      


Famiho : Asteracèio

Partido recoultado : jouino fueio e racino

Pountannado de recordo:debuto de la primo pèr li fueio, pièi de la primo à l'autouno pèr li racino.

Lou sarsifi di prat es uno planto pas proun couneigudo, es pamens drudo en vitamino B1, B5, B6, e C ; es tambèn drud en fibro e minerau : magnesion, poutassion, fousfore, couire, ferre.

Es recoumanda pèr li persouno que soufron de tensioun arterialo e de diabèto (vo pisso-douço). Ié caup tambèn d'inulino, uno sustànci emplegado pèr fin de garanti uno bono floro intestinalo.

Saupre la recounèisse :

Aquelo planto dóu port dreissa e ramu, a de fueio toumbadisso de coulour verd pale à verd jade, soun fourtamen nervurado, longo e estrecho ( podon faire de10 à 50 centimètre de long pèr mens de 1 centimètre de large. Li flour jauno se duerbon que quàuquis ouro de tèms.

 

                                                     Jano-Marìo

 

 

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire